Baraka,uongofu wa kichungaji na hatari ya kutaka kuratibu kila kitu

ANDREA TORNIELLI

Baada ya miezi mitatu Papa Francisko ataingia mwaka wa kumi na mbili wa upapa wake. Upapa uliowekwa ishara tangu mwanzo kwa ombi la “Uongofu wa kichungaji,” kama tunavyosoma katika Evangelii gaudium, Wosia wa Kitume ambao unafuatilia mwelekeo wa majisterio ya Askofu wa sasa wa Roma. Papa Francisko anaonesha wazi kwamba hatuishi katika enzi ya mabadiliko bali mabadiliko ya zama. Kama Rocco Buttiglione alivyoeleza  katika kurasa hizi, huku akitoa maoni yake juu ya tamko la hivi majuzi ambalo linafungua uwezekano wa baraka za papo hapo na zisizo za kiliturujia kwa watu wasio wa kawaida wakiwemo watu wa jinsia moja, miaka hamsini iliyopita watu wa jinsia moja walipingwa kabisa katika ndoa. Leo, hata hivyo katika hali nyingi, hii sio kesi tena.

Hata kama  kwa kueleweka kuwa na  umakini wa vyombo vya habari  ambao wamesisitiza juu ya wapenzi wa jinsia moja, tamko lililotangazwa siku za hivi karibuni na Baraza la Kipapa la Mafundisho Tanzu ya Kanisa kwamba linazungumza juu ya wenzi  ambao hawaishi kulingana na kanuni za maadili za Kanisa. Bila kuingia katika takwimu, inaweza kusemwa kwamba wengi wa hawa ni wenzi wa kiume na kike wanaoishi pamoja bila kuoana. Huhitaji kuwa mwanasosholojia ili kutambua ni mabadiliko gani ya wakati yametokea katika miongo ya hivi karibuni: kuanzia na kupungua kwa ndoa za kidini na za kiraia, ukuaji mkubwa wa kuishi pamoja (hata kati ya wale ambao wameelimishwa katika imani). Kwa hiyo uongofu wa kichungaji ambao Papa anazungumza sio operesheni ya kazi ya kutengeneza, marekebisho rahisi ya ratiba, na marekebisho madogo kwa miundo.

Ni jambo la ndani zaidi, ambalo linatilia shaka wajibu wa kila mtu, hasa wahudumu waliowekwa wakfu. Maana ya halisi ya  neno “uongofu” ni “kuhama kutoka sehemu moja hadi nyingine,” “kugeuka kuelekea mtu au kitu,” “kubadilisha mwelekeo.” Uongofu wa kichungaji ambao Fransisko anazungumzia ni mwaliko wa mabadiliko makubwa ya mtazamo na fikra, si kwa maana ya namna fulani kujipatanisha na mawazo ya kidunia kwa kupunguza ujumbe wa Kikristo, lakini ni kinyume kabisa. Ni mwaliko wa kufufua tangazo la kiinjili, tukizingatia muhimu, kwenye kerygma, tukijua kwamba tunashughulika mara nyingi zaidi na waingiliaji ambao hawajui tena. Kujua tunapaswa kwenda nje, kujihatarisha , kukutana na watu bila ubaguzi, kusikiliza kabla ya kuhukumu, na si kusubiri watu waje kututafuta.

Picha ya Kanisa kama “hospitali ya kambini” inayopendwa sana na Mrithi wa Petro, ni mfano mzuri. Mzizi wa uowongofu wa kichungaji ni wa kiinjili sana: Yesu alitualika tusihukumu ili tusihukumiwe, tusiangalie kibanzi kwenye jicho la mtu aliye mbele yetu, tukisahau boriti iliyokwama ndani yetu wenyewe. Yesu alipindua mantiki ya kidini na kanuni za wakati wake kwa kuwa wa kwanza kukutana hadharani na watu wasioguswa na wenye dhambi.  Kusudi la uwongofu wa kichungaji ni moja tu, na ndilo linaloeleza uwepo wa Kanisa: utume. Huo  ni ushuhuda wa upendo usio na kikomo wa Mungu wa huruma  ambaye anakumbatia kabla ya kuhukumu na ambaye anakuja kukutana nasi ili kutuinua ikiwa tunamruhusu kufanya hivyo tu, hata ikiwa tuna hamu tu ya kufanya hivyo. Kuna neno lingine la uamuzi, linalohusishwa na mabadiliko ya enzi, na uwongofu wa kichungaji na chaguo la kimisionari. Ni “utambuzi”.

Neno kuu pia katika tamko la Baraza la Mafundisho juu ya baraka. Katika hati hiyo, ambayo inasisitiza kwamba fundisho la ndoa halibadiliki na kwamba Kanisa linaona mahusiano ya kingono yapo tu kati ya mwanamume na mwanamke waliounganishwa katika ndoa kuwa halali, imeelezwa wazi si tu kwamba ibada yoyote, uundaji wowote wa liturujia au kabla ya -liturujia kwa ajili ya baraka za wanandoa wasio wa kawaida, hautakiwi, lakini pia kwamba hakuna “maelekez”  zaidi juu ya fundisho hilo  linapaswa kutarajiwa. Hasa kwa sababu ilmeachwa kwa utambuzi wa wahudumu waliowekwa rasmi. Ni Msalaba na dhamana inayoelemea mabega ya mapadre, wanaoitwa kubeba majanga ya watu, walioitwa kusikiliza historia zao, zinazoitwa kuwasindikiza hatua kwa hatua kuelekea ufahamu kamili wa mpango wa Mungu kwa maisha yao. Hii ni shughuli kuu ya kimisionari. Kuwazia “kupakia” mzigo wa utambuzi kwenye kijitabu au baraka iliyoimarishwa hapo awali inamaanisha kuangukia kwenye kashfa. Bila shaka, kuwa na kitabu cha mwongozo ambapo kila kitu kiko wazi, kimefafanuliwa, kimeundwa na kuchambuliwa kwa undani itakuwa rahisi. Lakini haiwezi kuwa na kitabu chenye uwezo wa kutafakari aina mbalimbali za majanga, historia za kibinafsi na hali.

Papa Francisko alisema katika hotuba yake ya salamu za Noeli kwa Sekretarieti Kuu ya Vatican 21 Desemba 2023 kuwa: “Utambuzi ni muhimu kwa sisi sote, sanaa hii ya maisha ya kiroho ambayo inatuvua madai ya kujua kila kitu tayari, hatari ya kufikiria kuwa inatosha kutumia sheria, jaribu la kuendelea ... kwa kurudia tu mifumo, bila kuzingatia kwamba Fumbo la Mungu daima linatuzidi na kwamba maisha ya watu na ukweli unaotuzunguka ni bora na daima hubakia kuwa bora kuliko mawazo na nadhariaa." Kwa sababu inahitaji “ujasiri kupenda.” Papa Fransisko alisema tena kuwa: “Imani ya Kikristo haitaki kuthibitisha uhakika wetu, kutufanya tuwe na uhakika wa kidini rahisi, au kutupatia majibu ya haraka katika matatizo magumu ya maisha. Mungu wa Yesu Kristo "hutuweka katika safari, hutuondoa katika maeneo yetu ya usalama, hutilia shaka ununuzi wetu na kwa usahihi katika njia hii, hutuweka huru na hutubadilisha.” Kwa hakika kuhusu tamko la  baraka linatuuliza maswali, linatutikisa, linatulazimisha kuacha “maeneo ya usalama.”  Hatimaye kusudi ni kukutana na watu kule wanakoishi na jinsi wanavyoishi, si kwa jinsi tungependa waishi, ili tusizime nuru ndogo inayofuka wakati tunapokabiliana na  ombi la baraka, yaani, ombi la msaada kutoka kwa Mungu.”