E ardhmja e Universitetit Papnor Urbaniana në një Asamble Plenare të Jashtëzakonshme

R.SH. / Vatikan

Anëtarët e Dikasterit të Selisë së Shenjtë për Ungjillëzimin (Seksioni për ungjillizimin e parë dhe Kishat e reja të veçanta) - kardinajtë, ipeshkvijtë, murgeshat dhe misionarët nga pesë kontinentet - marrin pjesë në asamblenë e jashtëzakonshme plenare sot dhe nesër, 29 dhe 30 gusht, për të reflektuar dhe për të diskutuar identitetin, misionin, të ardhmen e Universitetit Papnor Urbanian, institucion i themeluar rreth katërqind vjet më parë nga Papa Urbani VIII për të mbështetur Kishat anembanë botës në veprën e tyre apostolike të shpalljes së Ungjillit. Kjo Plenare është pjesë e perspektivës së rinisjes së institucioneve universitare të lidhura me Selinë e Shenjtë, siç shpreson vazhdimisht Papa Françesku, edhe nëpërmjet Kushtetutës Apostolike Veritatis gaudium për Universitetet dhe Fakultetet Kishtare.

Punimet e Plenares

Asambleja Plenare është fazë e ndërmjetme e një gjykimi të përbashkët kishtar lidhur me rrugën e tanishme dhe të ardhshme të Universitetit Urbanian. Një proces diskutimi sinodal i nisur kohë më parë nga Dikasteri vatikanas, në dialog me Kishat vendase. Njëzet e gjashtë Konferenca Ipeshkvnore të Kishave të pranishme në territoret e kompetencës së Dikasterit misionar (veçanërisht nga Azia dhe Afrika) dërguan propozime për kriteret që duhen ndjekur dhe rrugët që duhen miratuar për ta bërë gjithnjë më të frytshëm shërbimin e Urbanianës për bashkësitë kishtare lokale. Pas fjalës së kardinalit Luis Antonio Tagle, pro-prefekt i Dikasterit misionar të Vatikanit dhe kancelar i madh i Urbanianës, kontributet dhe dëshirat që vijnë nga ipeshkvitë do të jenë në qendër të sesioneve të punës sinodale të Plenumit, organizuar në selinë e Ateneut, në Romë.

Identiteti, historia, ardhmëria

Historia e Urbanianës është bindëse dhe unike, e lidhur që në fillim me ngjarjet e Kongregatës Propaganda Fide (sot, Dikasteri i Vatikanit për Ungjillëzimin e Popujve, kryesuar sot nga Kardinali Tagle). Universiteti mbi kodrën e Gianicolo-s, në Romë, është i vetmi institucion me rëndësi të kësaj natyre, i njohur prej shekujsh si pjesë përbërëse dhe strukturore e një Dikasteri të Selisë së Shenjtë, edhe nga pikëpamja e kostos. Shumica e studentëve, që ndjekin (e ndiqnin) kurset në Urbaniana, mbështeten edhe me bursa të financuara nga Dikasteri misionar.

Kolegji Urban, bërthama e parë e atij, që tani është Universiteti i Janiculum, u krijua që në vitin 1627 për të përgatitur personelin e Kishave vendase për misionin e shpalljes së Ungjillit në viset e tyre kishtare. Bëhej fjalë për sigurimin e seminaristëve, priftërinjve dhe murgeshave me mjete intelektuale, baritore dhe shpirtërore të dobishme për të kryer misionin e tyre në shërbim të Kishave të tyre përkatëse të origjinës.

Nga mesi i shekullit të shtatëmbëdhjetë, në Pallatin historik në Piazza di Spagna (që sot strehon Dikasterin misionar), studentët që vinin nga territoret, të cilat i nënshtroheshin drejtpërdrejt Propaganda Fide-s banonin dhe ndiqnin mësimet latine në larminë e gjuhëve dhe vizioneve kulturore, të bashkuar në fe e me tensionin e vazhdueshëm për të bashkuar unitetin e fesë katolike me diversitetin e kulturave, formave politike, qytetërimeve dhe gjuhëve. Turma e studentëve që Kolegji Urban dhe Universiteti Papnor Urbaniana i sollën në Romë nga vendet përkatëse, pa shtrembëruar kulturat e tyre, mund të shihet si eksperiment i jashtëzakonshëm, "kontribut për mirëkuptimin dhe respektin e anasjelltë ndërmjet popujve dhe kulturave"(Gianpaolo Romanato), i cili filloi shekuj përpara programeve “Erasmus” të aktivizuara tashmë nga institucionet moderne akademike.

Objektivat

Arsyeja e ekzistencës së Universitetit Papnor Urbaniana dhe horizonti i pakufishëm që përfshin për thirrjen misionare, nuk duket se janë zbehur, apo tkurrur. Mjafton të jemi të ndërgjegjshëm për mësimin e pandërprerë misionar të Papës Françesku, thirrjen e vazhdueshme për "kthesë misionare", të cilën ai ua drejton vazhdimisht të gjitha organeve kishtare. Pikërisht nxitja e tij për dinamizëm misionar vazhdon t’i japë Universitetit Papnor Urbanian kriteret dhe zgjedhjet më të përshtatshme, për të ringjallur dhe për të riorientuar shërbimin ndaj Kishave lokale, në përkim të plotë me kulturat vendase, gjë që karakterizon gjithnjë angazhimin akademik dhe arsimor të Urbanianës. Numri i qendrave studimore dhe kërkimore të përqendruara në fusha mësimore dhe tema specifike do të jetë në gjendje të zgjerohet, sipas modelit të Qendrës për Studime Kineze dhe Aziatike që tashmë vepron në Urbaniana që nga viti 1975. Qendrat dhe institutet e përhapura në 40 vende të botës, përfaqësojnë gjithashtu kanale të çmuara kontakti dhe bashkimi të vazhdueshëm ndërmjet bashkësisë akademike Urbaniana me Kishat lokale dhe institucionet e tyre të studimit dhe formimit.

Urbaniana dhe historia e Kishës në trevat shqiptare

Siç e kujtuam më sipër, Universiteti Papnor Urbaniana (PUU) u themelua nga Selia Apostolike si institucion për studimin e disiplinave kishtare, me orientim specifik drejt ungjillizimit të popujve. Për shkak të origjinës dhe qëllimit të tij, lidhet me Dikasterin për Ungjillizimin. E origjina e tij daton në 1 gusht 1627 kur, me bulën Immortalis Dei Filius, Papa Urbani VIII krijoi Kolegjin Urban, bërthama e parë e sistemit arsimor misionar të Kongregatës së Propaganda Fide.

Historia e misioneve të Propaganda Fide-s e, si rrjedhojë edhe e Universitetit të saj Urbaniana, ku u formuan seminaristë dhe meshtarë shqiptarë ndër shekuj, është gjithashtu e ndërthurur ngushtë me historinë e Shqipërisë dhe të popullit shqiptar në përgjithësi. Është histori e pafundme e jetës së jetuar përmes punës së Kishës Katolike: të ipeshkvijve, meshtarëve, rregulltarëve dhe motrave rregulltare si dhe qindra misionarëve të përvuajtur, që përhapën në viset shqiptare gjithçka të mirë të trashëguar deri më sot në këto troje: duke nisur nga feja – për të vijuar me Atmen (Prej këndej thirrja “Për Atme e Fe”. Figura e ngjarje, që shpesh mbetën të panjohura për historinë “e madhe”, skalitën me durim tiparet e spikatura të një populli që me ardhjen e pavarësisë së Shqipërisë në vitin 1912, u bë sërish pjesë e familjes europiane. Gjë që zgjati deri në vitet kur vendi ra në duart e njërës nga diktaturat më gjakatare të kohës. Viktima të saj qenë disa nga mendjet më të ndritura, të përgatitura pikërisht nga Propaganda Fide.

Dy profesorë shqiptarë, ndërmjet të tjerëve…

Në fillim të vitit të ardhshëm akademik, në Urbaniana do të jenë 47 mësues “të përhershëm”, dhe 40 mësues të emëruar apo të ftuar, ndërmjet të cilëve, edhe dy profesorë shqiptarë. I pari, Ardian Ndreca, jeton në Romë dhe shquhet prej vitesh për punën e tij të palodhur në Universitetin Urbaniana, ku dhe është pedagog i historisë së filozofisë bashkëkohore. Vijon kështu traditën, sepse nuk është as i pari, e shpesojmë, as i mbrami. Revista Shejzat, gegënishtja dhe gjuhësia janë disa nga trashëgimitë që i ruan dhe i kultivon me kujdes.

I dyti, At Aldo Shkoda, rregulltar skalabrinian, po ecën në gjurmët e të parit, gjithnjë në Urbaniana, duke i shtuar kulturës katolike shqiptare një përfaqësues të ri për përhapjen e fesë dhe të kulturës së krishterë e kombëtare.