Çelësi i fjalëve të Kishës: “Aty ku nuk ka Zot, nuk ka as njeri”
R.SH. - Vatikan
Netë pa gjumë, mendime që kapërthehen, lutje të belbëzuara. Reflektime. Turp. Dëshirë për t’i lënë lotët të rigojnë pa fre. Mendonim se nuk do të na ndodhte kurrë më, se e kishim kuptuar mësimin e historisë, se e kishim shporrur luftën nga territoret tona një herë e përgjithmonë. Është e vërtetë edhe se dinim e dimë gjithçka për garën e armatimeve, për cinizmin e tregut të armëve, për kërcënimin bërthamor, për ekuilibrin delikat ndërmjet fuqive, që ndajnë botën, duke marrë secila një copë për vete. Por, në fund të fundit, kishim besim se asgjë e keqe nuk do të ndodhte. Vetëm një gjë preferuam ta linim mënjanë. Reshtëm së reflektuari seriozisht mbi njeriun, mbi fiksimet e tij, mbi etjen e tij për para e pushtet, mbi dëshirën e tij të ethshme për të qenë i gjithëpushtetshëm. Reshtëm, por në të vërtetë, raftet e librarive janë mbushur me studime të çdo lloj autori mbi këto argumente. Sot, sikur i ka mbuluar pak pluhuri, pavarësisht se nuk janë shkruar në kohë shumë të largëta.
E tani, që na troket në derë lufta në Ukrainë, të cilën Papa Françesku e quan “çnjerëzore” e “sakrilegj”, ndihemi të vegjël e të pafuqishëm e nuk jemi në gjendje t’ia dorëzojmë plotësisht veten Zotit, në duart e të cilit do të gjenim mbrojtje e shpëtim. Një nga ato librat e dikurshëm, nëse e shpluhurosim për këtë rast, na nxit të reflektojmë për psenë. Dietrich Heinrich Kerler i shkruante filozofit tjetër të periudhës para Luftës II Botërore, Max Scheler-it, që së bashku me Husserl-in, konsiderohet një nga eksponentët me të shquar të fenomenologjisë gjermane. I thoshte: “Edhe sikur të vërtetohej matematikisht se Zoti ekziston, unë nuk dua që ai të ekzistojë, sepse do të ma kufizonte madhështinë”.
E kthehemi kështu sërish në dëshirën e njeriut për të qenë “i gjithëpushtetshëm”, “madhështor”, mbi gjithçka e madje, edhe mbi Zotin. A thua vërtet Hyji e kufizon madhështinë tonë? Armiqtë e parë të saj, secili i ka brenda vetes. Çdo njeri varet nga organe, që shpesh, as ua di emrin, varet nga mjeku që e kuron, nga kapriçot e natyrës, nga qeveria e vendit të vet, nga të fuqishmit e kësaj bote, që me një firmë, me një vendim, me një kompromis a për një urrejtje, që ua mbërthen zemrën, faktikisht, mund t’ia shkatërrojnë jetën atij dhe gjithë njerëzve të botës. Është gjendja jonë njerëzore, që e “kufizon” madhështinë tonë (a delirin e saj). Sepse “Zoti është Zot e njeriu nuk është Zot”.
Prandaj, ose pranojmë se jemi madhështorë pse jemi krijuar në shëmbëllim e në përngjasim me Hyjin, që është vërtet i madh, ose na mbetet veç mjerimi njerëzor, yni e i të tjerëve. Një fëmijë i vetëm, bërë copë-copë nën bomba, do të mjaftonte për ta kuptuar brishtësinë tonë njerëzore. Por ne, të paaftë ta shohim të vërtetën në sy, censurojmë pamjet, i ëmbëltojmë pak lajmet, flasim në mënyrë abstrakte për strategji luftarake e të tjera si këto. Por e vërteta është tmerrësisht e frikshme. Njerëz inteligjentë, të kulturuar, të pasur, të pushtetshëm, vrasin, gjymtojnë, i dhjetojnë me zinë e bukës njerëzit e tjerë – burra, gra e fëmijë. I nxjerrin jashtë shtëpive me bomba, i largojnë nga të afërmit, i asgjësojnë. Shkatërrojnë ëndrrat, shpresat, të ardhmen e tyre. E u thonë edhe se kjo s’është luftë, por një lloj “stërvitje”, operacion ushtarak. Mashtrimet më të mëdha fillojnë gjithnjë me fjalë.
Kujt ia kufizoka Zoti “madhështinë? Atyre, që u kanë mbetur pak mend në kokë, u kërkohet sot të reflektojnë sërish si dikur, të shkruajnë, të dëshmojnë se njeriu është gjithnjë “engjëll i lidhur me bishën e egër”, i lirë të zgjedhë njërin, ose tjetrën. Hyji nuk e kufizon këtë liri, përkundrazi, e drejton kah e mira, injekton në arteriet e saj dashurinë plot pasion për të tjerët, cilado qoftë ngjyra e lëkurës apo gjuha, me të cilën shprehen. Për ata, që kanë pak mend në kokë, ka ardhur koha të reflektojnë për dhuratën e jetës, të shpallin bukurinë dhe unicitetin e saj, t’i thurin himne e ta ngrenë në qiell këtë dhuratë të Hyjit, për t’ia lypur gjithmonë Atij të Lumit, duke i kërkuar ta ruajë e ta mbrojë.
Një nga teologët më të shquar të shekullit XX, kardinali jezuit francez Henri De Lubac, në fund të Luftës II Botërore, pyeste mendueshëm: “A do të kthehemi në barbarizëm, në barbari pa dyshim të ndryshme nga ato të lashtat, por sigurisht më mizore, barbari teknike e të centralizuara, barbari çnjerëzore? Apo do të dimë të rigjejmë - në kushte, edhe ato, tejet të ndryshme, me vetëdije më të thellë e për një zhvillim më të lirë e më të madhërishëm - atë Zot, që na e propozon edhe Kisha: Hyjin e gjallë, që e ka krijuar njeriun në shëmbëllim me të? Përtej të gjitha problemeve që na shqetësojnë, kjo është çështja e madhe e kohës së sotme”. Profeci? Fjalë jashtëzakonisht aktuale, që na nxisin të reflektojmë. Le ta vendosim Zotin në qendër të jetës sonë, sepse, siç shkruante disidenti antikomunist, filozofi e shkrimtari rus Nikolaj Berdjaev, i lindur në Kiev: “Aty ku nuk ka Zot, nuk ka as njeri”.
