Siku ya Idadi ya Watu duniani:bilioni 8 ni nguvu na uwezekano usio na kikomo kwa watu na sayari

Na Angella Rwezaula, - Vatican.

Kila mwaka, tarehe 11 Julai, huadhimishwa Siku ya Idadi ya Watu Duniani iliyoanzishwa na Umoja wa Mataifa ili kuongeza uelewa wa umma kuhusu masuala yanayohusiana na matukio ya kidemografia. Kauli mbiu iliyochaguliwa kwa mwaka huu 2023 ni “Ulimwengu wa bilioni 8: kuelekea mustakabali thabiti kwa wote”, fursa ya kutafakari juu ya idadi ya watu wa Dunia, mizani yake na ukosefu wake wa usawa, katika mtazamo wa maendeleo ya haki na endelevu ya ulimwengu. Wakazi wa Dunia wanakua kila mara na wanazua maswali makubwa katika suala la haki na uendelevu: je, wao ni rasilimali au tatizo?  Kwa hiyo takwimu za kihistoria inayohusiana na idadi ya watu ulimwenguni inasimulia juu ya kuongezeka kwa idadi ya watu. Kati ya 1950 na 2020 wanadamu Duniani zaidi ya mara tatu, na vilele katika miaka ya 1965-70 na 2000-20. Hatua hii ya mwisho imejionesha zaidi ya yote katika baadhi ya maeneo ya Afrika na Asia, ambayo ni maeneo machanga zaidi ya kijiografia kwenye sayari.

Takwimu nyingine hutusaidia kuelewa hali ya sasa ya idadi ya watu. Katika nchi zilizoendelea kiuchumi, umri wa kuishi wakati wa kuzaliwa umeongezeka kwa kiasi kikubwa: hebu fikiria kwamba idadi ya watu wanaofikia umri wa miaka 100 haijawahi kuwa juu kama ilivyo leo. Na duniani kote, idadi ya vifo kuhusiana na idadi ya watu imekuwa ikipungua tangu miaka ya 1950. Wakati Baraza la Uongozi la Mpango wa Maendeleo wa Umoja wa Mataifa (UNDP) lilipoanzisha Siku ya Kwanza ya Idadi ya Watu Duniani mwaka 1989, kulikuwa na zaidi ya watu bilioni 5 duniani. Mwaka 2011 walikuwa bilioni 7; leo ni zaidi ya bilioni 8. Na makadirio ya Umoja wa Mataifa kwa miongo ijayo yanatabiri kupungua kwa kasi na kwa kasi kwa viwango vya vifo, na kwa hivyo ongezeko zaidi la idadi ya watu ulimwenguni: inakadiriwa kuwa tutafikia wakaazi bilioni 10 ifikapo 2085.

Maendeleo ya kimatibabu na kisayansi na ubunifu wa kiteknolojia yameweza (na yataweza) kuhakikisha hali ya maisha marefu, yenye afya na salama. Na, katika ulimwengu bora, watu bilioni 8 wanawakilisha mchango mkubwa katika kujenga jamii zenye haki zaidi, zinazozingatia haki za kila mtu. Lakini matarajio haya ya ustawi lazima yakabiliane na changamoto ambazo bado ziko wazi kama vile  mabadiliko ya hali ya tabianchi, ukosefu wa usawa, ubaguzi kulingana na ukabila, tabaka la kijamii, dini, jinsia, mwelekeo wa kijinsia, ulemavu. Lengo kuu lazima liwe kuhakikisha upatikanaji wa huduma za afya, elimu, maji, chakula na nishati kwa wote. Zaidi ya hayo, ingawa ni kweli kwamba umri wa kuishi umeongezeka, takwimu za kimataifa zinaripoti kupungua kwa viwango vya uzazi. Mapema miaka ya 1970, wanawake walikuwa na wastani wa watoto 4.5 kila mmoja; kufikia 2015, jumla ya uzazi duniani kote ilikuwa imeshuka hadi chini ya watoto 2.5 kwa kila mwanamke. Ulimwengu wenye watu wengi zaidi lakini kongwe katika mtazamo.

Hizi ni data zinazoelezea picha iliyoelezwa na changamano, katika mabadiliko yanayoendelea. Picha hii haina utata, kiukweli inaweza kuwakilisha rasilimali kubwa kwa siku zijazo au, kinyume chake, alama ya hukumu ya kimataifa.Tofauti hiyo iko katika chaguzi za kisiasa katika ngazi ya kimataifa na katika uwajibikaji wa kiraia katika ngazi ya mtu binafsi. Kwa hali yoyote, kila uamuzi, kila tabia inapaswa kuzingatia picha ya jumla ya idadi ya watu na matukio yake: ni watu wangapi wanaoishi kwenye sayari, jinsi wanavyosambazwa, wana umri gani na watu wangapi watakuja baada yao. Katika muktadha huu, Ajenda ya 2030, mpango wa Umoja wa Mataifa ambao unalenga kujenga sayari endelevu kwa sasa na kwa siku zijazo, ni nyenzo ya msingi ya kuzuia na kuelekeza maendeleo hata katika hali ya ukuaji wa idadi ya watu duniani na kwa matokeo ya maendeleo yake.

Ubaguzi wa kijinsia unadhuru kila mtu,  wanawake, wasichana, wanaume na wavulana. Kuwekeza kwa wanawake kunafanya watu wote, jumuiya na nchi kukua. Hayo yamesemwa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, Bwana Antonio Guterres, katika ujumbe wake katika fursa ya Siku hii  ya Idadi ya Watu Duniani, ambayo mwaka huu inahusu haja ya kuibua nguvu ya usawa wa kijinsia.  Katika ujumbe wake, Bwana Guterres anasema “Familia yetu ya kibinadamu ni kubwa kuliko wakati mwingine wowote. Hata hivyo, viongozi wako nyuma katika juhudi zao za kujenga dunia yenye amani na mafanikio kwa wote alibainisha Bwana Guterres. “Nusu ya tarehe ya mwisho wa 2030, Malengo ya Maendeleo Endelevu yako hatarini kutotimizwa. Usawa wa kijinsia uko mbali sana karibu miaka 300. Maendeleo ya afya ya uzazi na upatikanaji wa uzazi wa mpango ni ya polepole sana. Kuhamasisha usawa wa kijinsia, uboreshaji wa afya ya uzazi na uwezekano wa wanawake kufanya uchaguzi wao wenyewe wa uzazi ni muhimu kwao wenyewe na msingi wa kufikia Malengo yote ya Maendeleo Endelevu,” alikumbuka: “Tunasimama pamoja na wanawake na wasichana wanaopigania haki zao. Na tunaongeza azma yetu ya kufanya Malengo ya Maendeleo Endelevu kuwa ukweli kwa watu wote bilioni 8.”