Mons.Caccia,haki ya kazi kimataifa&umakini kwa wahamiaji na wakimbizi!

Na Angella Rwezaula, - Vatican.

Katika hotuba ya Mwakilishi wa Vatican  wa  Kudumu katika Umoja wa Mataifa huko New Yorko Marekani tarehe 2 Novemba 2023 alitoa hotuba yake ya kwanza katika Ajenda kuhus kipengele  cha 79 cha Ripoti ya Tume ya Kimataifa ya Sheria kuhusu kazi ya vikao vyake vya sabini na tatu na sabini na nne, ambapo Askofu Muu Gabrielle Caccia alisema kuwa Vatican inakaribisha maoni ya Tume ya Kimataifa ya Sheria kuhusu suala la njia tanzu za kuamua kanuni za sheria za kimataifa. Kama ilivyobainishwa na Mwandishi Maalum, Kifungu cha 38 cha Mkataba wa Mahakama ya Kimataifa ya Haki kwa hakika kinatambuliwa sana na Mataifa, watendaji na wasomi kama tamko lenye mamlaka zaidi la vyanzo vya sheria za kimataifa. Katika suala hilo, mada ya njia tanzu inakwenda kwenye msingi kabisa wa sheria ya kimataifa katika kushughulikia vyanzo vya msingi ambavyo kanuni za kisheria za jumuiya ya kimataifa zinatokana nazo.

Kuimarisha manufaa na uhalali wa kazi

Kwa kuzingatia hayo yote, Ushiriki wake unaona kwamba uundaji wa Tume ya miongozo ya matumizi ya njia tanzu itakuwa mchango muhimu katika maendeleo ya sheria za kimataifa. Njia tanzu zina matokeo makubwa katika sheria ya kimataifa na tafsiri yake. Kwa hiyo,  Askofu Mkuu Caccia alisisitiza kuwa uchambuzi wa kina wa kisayansi ni muhimu ili kushughulikia suala hili katika, kuhakikisha uhalali na nguvu za hitimisho ambazo zitatolewa. Mwakilishi wa Vatican aliendelea kukazia kuwa kama Tume inavyodhihirisha, kuimarisha manufaa na uhalali wa kazi yake, Tume yenyewe inapaswa kufanya juhudi kubwa zaidi kuingiza vyanzo na marejeo mbalimbali kutoka kanda, tamaduni na lugha mbalimbali. Kama inavyoweza kuzingatiwa kwa uwazi kutoka katika matoleo ya Kifaransa na Kihispania ya Mkataba wa ICJ, njia mbadala hufanya kazi kuwa  msaidizi na kwa hivyo sio vyanzo vya sheria wenyewe. Cha kusikitisha, lakini kuna mkanganyiko unaozidi kuwa wa kawaida ndani ya jumuiya ya kimataifa kuhusu vyanzo vinavyofunga na visivyofunga sheria vya kimataifa. Ni lazima tuhakikishe kwamba mapendekezo ya sheria husika hazipewi mapema hadhi ya njia tanzu kwa uamuzi wa kanuni za sheria za kimataifa bila kuzingatia ipasavyo maoni ya Mataifa.

Maamuzi ya mahakama na maoni ya mashirika fulani yasiyo na sifa

Katika muktadha huo, ikiwa ni pamoja na chini ya rasimu ya Hitimisho 2, kuhsu "maamuzi ya mahakama na maoni ya mashirika fulani yasiyo na sifa ya mahakama yangeongeza hatari hii kwa kiasi kikubwa. Vatican inatilia maanani sana vigezo vya jumla vilivyoainishwa katika rasimu ya Hitimisho la 3 kwa ajili ya tathmini ya njia mbadala, hasa mapokezi ya Mataifa na kiwango cha idhini. Vigezo hivi ni lengo, la ulimwengu wote na kwa msingi wa makubaliano na kwa hivyo vinapaswa kupewa kipaumbele ili kukuza mfumo wa uwazi zaidi wa kufanya maamuzi kwa jumuiya ya kimataifa. Kinyume chake, vigezo vinavyozingatia viwango vinavyohusika, kama vile ubora wa hoja au utaalam wa wale wanaohusika, vina matatizo makubwa na vinaweza kutegemea tafsiri tofauti. Zaidi ya hayo, maamuzi ya mahakama za kitaifa, yaliyorejewa katika rasimu ya Hitimisho la 4, 2,  kama ilivyopitishwa kwa muda na Kamati ya Uandishi, yanapaswa kutumiwa kwa tahadhari ili kutopendelea mamlaka ya mahakama ya taifa  moja dhidi ya zile za Nchi nyingine. Vile vile, maamuzi ya mahakama za kikanda na mabaraza yenye wanachama wachache yanapaswa kutumiwa kwa tahadhari katika hali zinazohusisha Mataifa yaliyo nje ya mamlaka yao. Kanuni za kisheria za kitaifa na kikanda hazipaswi kuwa kama inavyodhaniwa kuwa za ulimwengu wote.

Caccia kuhusu ajenda ya kufukuzwa kwa wageni 

Kwa upande wa hotuba ya mwakilishi wa  Kudumu wa Vatican katika Ofisi za Umoja wa Matifa akiwa katika kikao kuhusu Ajenda ya kipengele cha 81 kuhusu: Kufukuzwa kwa wageni katika mkutano huo  wa UNGA 78 huko jijini New York, Askofu Mkuu  Gabrielle Caccia alisema- Wakimbizi, wanaotafuta hifadhi, wahamiaji na waathiriwa wa biashara na usafirishaji haramu wa binadamu mara nyingi hukabiliana na  changamoto kubwa na kulaumiwa isivyo haki kwa matatizo ya kijamii ya leo hii. Kwa bahati mbaya, idadi kubwa ya watu wanalazimika kuacha nyumba zao kwa sababu ya mateso, vurugu, majanga ya asili, na umaskini. Uhamiaji, katika hali kama hizi, ni mwitikio wa asili wa mwanadamu kwa majanga, kwa msingi wa shauku ya ulimwengu ya maisha bora. Vatican inashukuru kwa rasimu ya Vifungu vya Tume ya Sheria ya Kimataifa ambayo, ili kukuza maelewano mapana, yanajumuisha vipengele vya utendaji wa Serikali, sheria za kimataifa na sheria za kitaifa. Ingawa rasimu za vifungu hazitilii mashaka haki ya Mataifa kudhibiti uhamiaji, wala haziwekei vikwazo visivyofaa kwa kesi ambapo kufukuzwa kwa mgeni kunafaa, zinasisitiza ukuu wa haki za binadamu na utu juu ya maslahi ya kitaifa. 

Kulinda maisha ya mtu aliye hatarini

Kwa sababu hii, uwakilishi wa Vatican unakaribisha Kifungu cha 5, ambacho kinatoa hoja kwamba hatua zinazohusiana na kufukuzwa kwa wageni lazima zifanywe kwa mujibu wa mifumo ya kisheria ya ndani na wajibu wa Serikali chini ya sheria za kimataifa. Aidha Askofu Mkuu Caccia alisema kwamba Vatican inaunga mkono kwa dhati upanuzi wa kanuni ya kutokemeza, kama ilivyoelezwa katika rasimu ya Ibara ya 23 na 24, pamoja na maendeleo endelevu katika ukomo wa adhabu ya kifo. Katika muktadha huu,Vatican inakaribisha, hasa, Ibara ya 23,2 ambayo inaenea kwa yale Mataifa ambayo kwa sasa hayatumii adhabu ya kifo  na  ingawa inaweza kuwa bado ipo katika sheria zao, na marufuku ya kuwafukuza wageni katika Mataifa ambayo kuna hatari sana kwamba watakabiliwa na adhabu ya kifo. Hakika, hakuna mtu anayepaswa kufukuzwa, kurejeshwa  katika taifa lingine wakati kuna sababu kubwa za kuamini kwamba maisha yake au uadilifu wake wa kimwili ungetishiwa.

Vatican inaunga mkono kupitishwa kwa chombo kinachofaa

Watu wanaokabiliwa na kufukuzwa lazima kila wakati watendewe kwa heshima. Kizuizi kinaonesha kuwa ni ubaguzi, na sio sheria. Kinapaswa kutawaliwa na vigezo vilivyoainishwa vyema. Kinapaswa kuwa kisicho cha kiholela, na sio adhabu na inayoheshimu kikamilifu haki za binadamu. Kipaumbele cha juu zaidi lazima kipewe haki ya maisha ya familia na kuzuia kutengana kwa familia, kama inavyooneshwa katika rasimu ya Kifungu cha 18. Maslahi bora ya watoto yanapaswa kuwa jambo la msingi linalozingatiwa katika maamuzi yote yanayofanywa kwa niaba yao. Maamuzi muhimu yanahitajika kwetu tunapokabiliwa na migogoro katika sehemu mbalimbali. Vatican inaunga mkono kikamilifu kupitishwa kwa chombo kinachofunga kimataifa kinachoshughulikia kufukuzwa kwa wageni pamoja na uanzishwaji wa kamati ya dharura au kikundi cha kazi kilicho wazi kilichofunguliwa kwa Mataifa yote, ili kujadiliana na chombo kama hicho. Hali ngumu na nyeti ya kisiasa ya suala hili, ambalo linaathiri watu wengi, linahitaji uundaji wa kanuni za kawaida na viwango vya wazi.