Հայ եկեղեցւոյ ծէսը և ծիսակարգը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (Ե)։
Ողջոյն ձեզ յարգելի ունկնդիրներ.
Վատիկանի ռատիօկայանէն սփռուած նախկին չորս հաղորդումներուն ընթացքին՝ անդրադարձանք Եկեղեցւոյ ընդհանուր ծէսի ծագման և նշանակութեան: Այսօր, և մեր յաջորդ հաղորդումներուն ընթացքին՝ պիտի անդրադառնանք Ս. Գրիգոր Լուսաւորչի նորահաստատ Եկեղեցւոյ ծէսին:
Հայ թէ օտար մատենագիրներու վկայութեանց համաձայն, Հայոց աշխարհի առաջին Առաքեալները Թադէոս և Բարթողոմէոսս կը համարուին, որոնք քարոզած և նահատակուած են Հայոց աշխարհի հողին վրայ, որոնք միաժամանակ Հայ եկեղեցւոյ հիմերը կը հանդիսանան:
Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Հայրապետը Հայ ժողովուրդի երկրորդ առաքեալն է, որ Տրդատ թագաւորը, արքունիքի աւագանին, զինուորները և հայ ժողովուրդը մկրտած է: Այս մասին բաւականին տեղեկութիւններ կը փոխանցեն մեզի Ե. դարու պատմիչներ՝ Փաւտոս Բիւզանդացի և Մովսէս Խորենացի, ինչպէս նաեւ՝ Ագաթանգեղոս:
Այսպէս՝ Հայաստանեայց Եկեղեցւոյ ծիսական և վարչական կեանքի անդրանիկ կարգաւորումը Ս. Լուսաւորչին կը պարտինք: Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ՝ մանկութենէն դաստիարակուած էր Կեսարիա, և ապա հոն քահանայ ձեռնադրուած ըլլալով, Կեսարիոյ եկեղեցական ծէսէն շատ բան իւրացուց և իր կողմէ պատշաճեցուց հայկական հնագոյն աւանդութեանց և սովորութեանց, որոնք գոյութիւն ունէին Հայաստանի մէջ Առաքելական շրջանէն:
Լուսաւորչի հաստատած կարգերուն մասին ժամանակակից վկայութիւններ կը պակսին, քանի որ այդ ժամանակաշրջանին մեր լեզուով գիր ու գրականութիւն չունէինք տակաւին: Թէեւ յաջորդ դարէն եկող վկայութիւններ շատ մը բաներ կը վերագրեն Ս. Գրիգոր Լուսաւորչին: Այնպէս որ անվերապահօրէն կրնանք ըսել թէ՝ Հայ Եկեղեցւոյ ծիսական և տօնական կարգերու խմբագրման առաջին հիմնադիրը Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Հայրապետ կը համարուի:
Ս. Գրիգոր Լուսաւորչի օրերուն՝ հայերէն խօսակցական լեզուին կողքին՝ հայ եկեղեցւոյ ծիսակարգը յունարէն լեզուով կը կատարուէր երկրին արեւմտեան նահանգներուն մէջ, իսկ արեւելեան գաւառներուն մէջ՝ ասորերէն: Լուսաւոիչ Հայրապետը սկզբնական շրջանին քաջալերեց յունարէն և ասորերէն լեզուներու ուսուցումը սրբազան մատենագրութեան անհրաժեշտութեան պատճառաւ:
Յունարէնը աւելի արմատացաւ մեր եկեղեցական արարողութիւններուն մէջ նաեւ Գրիգորի յաջորդներուն օրով, այսինքն՝ Արիստակէս, Վրդանէս և Յուսիկ իրեն նման յոյներուն քով դաստիարակուած էին և անշարժ պահեցին յունարէն լեզուի գործածութեան աւանդութիւնը: Եւ այս մէկը տեւեց մինչեւ Ներսէս Մեծ, որու օրով կը գրէ Խորենացին 354 թուին՝ Աշտիշատի մէջ, հայկական եկեղեցական առաջին ժողովը կը գումարուի:
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
