የሮም ጳጳስ የአንድነት እና የሕብረት አገልጋይ ናቸው!

የዚህ ዜና አቅራቢ መብራቱ ኃ/ጊዮርጊስ-ቫቲካን

የሮም ኤጲስ ቆጶስ የክርስቲያን አንድነትን የሚያበረታታ የቅድስት መንበር ፅኃፈት ቤት ይፋ ያደርገው ሰነድ  ነው በርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት አገልግሎት ላይ የተካሄዱትን የክርስቲያናዊ ሕብረት ውይይቶችን ፍሬ ሐሳብ በአንድ ላይ አጠናቅሮ የያዘ በርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዮሐንስ ጳውሎስ ዳግማዊ ከሠላሳ ዓመታት በፊት በመጡት እድገቶች ምክንያት ባደረጉት ጥሪ መሠረት ከመጀመሪያው የቫቲካን ጉባኤ ጀምሮ የተሰራ ሰነድ ነው ይፋ የሆነው። ዓላማው በመጀመሪያዎቹ መቶ አመታት ዘመናት በሙሉ በኅብረት የኖሩ አብያተ ክርስቲያናት የሚጋሩትን የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነትን መልመጃ ዘዴ መፈለግ ነው። ምንም እንኳን "ሁሉም የስነ-መለኮት ውይይቶች ርዕሱን በተመሳሳይ ደረጃ ወይም በጥልቀት ያያዙት ባይሆኑም" ይበልጥ አወዛጋቢ ለሆኑት የስነ-መለኮታዊ ጥያቄዎች አንዳንድ "አዲስ አቀራረቦችን" ማመልከት ይቻላል።

የቅዱስ ጴጥሮስን መንበር ጽሑፎችን እንደገና ማንበብ

ከሥነ-መለኮት ውይይቶች ፍሬዎች አንዱ በታሪክ በክርስቲያኖች መካከል አንድነት እንዳይፈጠር እንቅፋት የሆኑትን "የቅዱስ ጴጥሮስ መንበር ጽሑፎች" እንደገና ማንበብ ነው። “የውይይት አጋሮች ከጊዜ በኋላ ስለሚከሰቱት የአስተምህሮ እድገቶች የማይስማሙ ትንበያዎችን ለማስወገድ እና ቅዱስ ጴጥሮስ በሐዋርያት መካከል ያለውን ሚና እንደገና እንዲያጤኑ ተጠይቀው ነበር። ለምሳሌ፣ “በአዲስ ኪዳን ውስጥ ያሉ የተለያዩ የምስሎች፣ የትርጓሜዎች እና የአምሳያ ዓይነቶች እንደገና ተገኝተዋል፣ እንደ ‘ኤጲስኮፔ’ (የቁጥጥር አገልግሎት)፣ ዲያኮኒያ (በቀደሞ ቤተክርስቲያን ለድሆች በዲያቆናት ይሰጥ የነበረው እርዳታ እና የበጎ አድራጎት ተቋም ይመለከታል) እና 'የቅዱስ ጴጥሮስ መንበር ተግባር’ ጽንሰ-ሀሳብ ያሉ መጽሐፍ ቅዱሳዊ እሳቤዎች የበለጠ ለመረዳት የቅዱስ ጴጥሮስን መንበር የተመለክቱ ጽሑፎችን መመልከት ሰፊ እድገት እንዲታይ አድርጎታል።

የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የላይነት ታሪክ አመጣጥ

ሌላው አከራካሪ ጉዳይ የካቶሊክ እምነት የሮማ ኤጲስ ቆጶስ የበላይነት እንደ መለኮታዊ መብት ተቋም ሲሆን አብዛኞቹ ሌሎች ክርስቲያኖች ግን የሰብአዊ መብት ተቋም አድርገው ይገነዘባሉ። “የትርጓሜ ማብራሪያዎች” ይላል ሰነዱ፣ ይህንን ባህላዊ በሁለት ቡድኖች መካከል ያለው ክፍተት “ወደ አዲስ እይታ” ላይ ለማስቀመጥ ረድተዋል፣ ይህም የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የላይነት ሁለቱንም መለኮታዊ መብት እና ሰብአዊ መብቶች የምያጠቃልሉ ናቸው፣ ማለትም፣ “ሁለቱም የእግዚአብሔር ፈቃድ ለቤተ ክርስቲያን እና በሰው ልጅ ታሪክ አስታራቂ ናቸው።

“ውይይቶቹ በሥነ-መለኮታዊ ይዘት እና በቀዳሚነት ታሪካዊ ሁኔታ መካከል ያለውን ልዩነት አፅንዖት ሰጥተዋል” እና “በሌሎች ክልሎች እና ወቅቶች ውስጥ የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የላይነት ልምምድን የሚያመቻች ታሪካዊ ሁኔታ የበለጠ ትኩረት እንዲሰጠው እና እንዲገመግም ጥሪ አቅርበዋል።

የመጀመሪያው የቫቲካን ጉባኤ

“የመጀመሪያው የቫቲካን ጉባኤ ቀኖናዊ ትርጓሜዎች ለሌሎች ክርስቲያኖች ትልቅ በሚባል ደረጃ እንቅፋት ናቸው። አንዳንድ የክርስቲያናዊ ሕብረት ውይይቶች የዚህን የመጀመሪያው የቫቲካን ጉባኤ 'እንደገና ማንበብ' ወይም 'እንደገና መገንዘብ' ሲያደርጉ ተስፋ ሰጪ መሻሻል አስመዝግበዋል፣ ስለ ትምህርቱ የበለጠ ትክክለኛ ግንዛቤ ለማግኘት አዳዲስ መንገዶችን ከፍተዋል… ከታሪካዊ ሁኔታቸው አንፃር” እና የሁለተኛው የቫቲካን ጉባኤ  ይህም የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዓለም አቀፋዊ ሥልጣንን “ማራዘሚያውን እና ገደቦቹን በመለየት” ዶግማዊ ፍቺን ለማብራራት አስችሏል።

በተመሳሳይም “ክርስቲያናዊ ሕብረት አንድነት በመሆኑ የማስተማር አገልግሎትን በግል ለመጠቀም በአንዳንድ ሁኔታዎች አስፈላጊ መሆኑን ተገንዝቦ ‘ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት አይሳሳቱም’ የሚለው ዶግማ አጻጻፍ ግልጽ ማድረግ አልፎ ተርፎም በአንዳንድ የዓላማው ገጽታዎች ላይ በእውነት እና በፍቅር መስማማት ተቻለ።

ምንም እንኳን እነዚህ ማብራሪያዎች ቢኖሩም፣ ሰነዱ “ውይይቶቹ አሁንም ከወንጌል ቀዳሚነት ጋር ያለውን ግንኙነት፣ የመላው ቤተ ክርስቲያን እንከት የሌለባት ናት፣ የኤጲስ ቆጶሳት አብሮነትን መለማመድ እና የመቀበል አስፈላጊነትን በተመለከተ ስጋታቸውን ይገልጻሉ።

ለታረቀችው ቤተክርስቲያን አገልግሎት

ብዙ ሥነ-መለኮታዊ ንግግሮች “በዓለም አቀፍ ደረጃ የአንድነት አገልግሎት አስፈላጊ መሆኑን ተገንዝበዋል… ሐዋርያዊ ትውፊትን በመጥቀስ፣ አንዳንድ ንግግሮች፣ ከጥንቷ ቤተ ክርስቲያን፣ ክርስትና የተመሰረተው በዋና ዋና ሐዋርያዊ ምዕራፎች ላይ ነው፣ የሮም መንበር ቀዳሚው ነው።

አንዳንድ ንግግሮች “በየቤተ ክርስቲያኗ የሕይወት ደረጃ በእያንዳንዱ ደረጃ የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት እና ሲኖዶሳዊነት እርስ በርስ መደጋገፍ እንዳለ ጠብቀዋል፡ አካባቢያዊ፣ ክልላዊ፣ ግን ደግሞ ዓለም አቀፋዊ። ሌላ መከራከሪያ፣ ይበልጥ ተግባራዊ ተፈጥሮ፣ በዘመናዊው የግሎባላይዜሽን (ሉላዊ) አውድ እና በሚስዮናውያን መስፈርቶች ላይ የተመሰረተ ነው።

“አንዳንድ ውይይቶች እንደሚያመለክቱት በርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ላይ እና በሲኖዶሳዊነት መካከል በእያንዳንዱ የቤተ ክርስቲያን ሕይወት ደረጃ ማለትም በአጥቢያ፣ በክልላዊ፣ ነገር ግን ሁሉን አቀፍ የሆነ ጥገኝነት ወይም አንዱ አንዱን የመፈለግ ስሜት አለ። ሌላው የድጋፍ ክርክር፣ የበለጠ ተግባራዊ ተፈጥሮ፣ የወቅቱን የግሎባላይዜሽን እና የሚስዮናውያን ፍላጎቶችን ይመለከታል።

ከዚህም በላይ “የመጀመሪያው ሺህ ዓመት የተወሰኑ መመዘኛዎች” በዓለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት ያለው የአንድነት አገልግሎት ተግባራዊ ለማድረግ እንደ ማጣቀሻ ነጥቦች እና መነሳሻ ምንጮች ተለይተዋል፣ ለምሳሌ፣ መደበኛ ያልሆነ - እና በዋናነት ህጋዊ ያልሆነ - ባህሪ በአብያተ ክርስቲያናት መካከል የመግባቢያ መግለጫዎች፣ የሮም ኤጲስ ቆጶስ ‘የክብር የበላይነት’ እና “በቤተ ክርስቲያኗ ቀዳሚ እና ሲኖዶሳዊ ገጽታዎች መካከል ያለው መደጋገፍ።

የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት እና ሲኖዶሳዊነት

ብዙ ንግግሮች ግን “የክርስቲያን ታሪክ የመጀመሪያው ሺህ ዓመት… ተስማሚ መሆን ወይም ዝም ብሎ መፈጠር እንደሌለበት” በከፊል “ምክንያቱም በዓለም አቀፍ ደረጃ የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ለወቅታዊ ተግዳሮቶች ምላሽ መስጠት አለበት” በማለት ይገነዘባሉ።

"በ 21 ኛው ክፍለ ዘመን የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ልምምድ አንዳንድ መርሆዎች" እንዲሁ ተለይተዋል። "የመጀመሪያው አጠቃላይ ስምምነት በእያንዳንዱ የቤተ ክርስቲያኗ ደረጃ ያለው የበላይነት እና ሲኖዶሳዊነት የእርስ በርስ መደጋገፍ እና በዚህም ምክንያት ለሲኖዶሳዊ የበላይነት ልምምድ አስፈላጊነት ነው።"

"ተጨማሪ ስምምነት በሁሉም የተጠመቁ ሰዎች ስሜት ላይ የተመሰረተውን 'የጋራ' ልኬት በመካከላቸው ያለውን አነጋገር ይመለከታል። በተለይ የኤጴስ ቆጶሳት እጅግ የተሳሰረ አንድነት ወይም ሕብረት ውስጥ የተገለጸው የ 'የተሳሰረ አንድነት' ልኬት፣ እና በዋናው ተግባር ውስጥ የተገለጸው 'የግል' ልኬት መካከል ያለው ልዩነት ነው።

ተጨማሪ፣ “ወሳኙ ጉዳይ በአጥቢያ ቤተ ክርስቲያን እና በዓለም አቀፋዊቷ ቤተ ክርስቲያን መካከል ያለው ግንኙነት ነው፣ ይህም ለርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ልምምድ ጠቃሚ ውጤት አለው። የክርስቲያናዊ ሕብረት ውይይቶች በአጥቢያ ቤተ ክርስቲያን እና በዓለም አቀፍ ደረጃ በምትገኘው ቤተ ክርስቲያን መካከል ያለውን የቋንቋ ግንኙነት መለየት እንደማይቻል በመግለጽ የእነዚህን መመዘኛዎች ተመሳሳይነት ስምምነት ላይ ለመድረስ ረድቷል ።

የጳጳሳት ጉባኤዎች ሚና

"ብዙ ንግግሮች በአብዛኛዎቹ የክርስቲያን ሕበረት ውስጥ በአገር ደረጃ ለርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ልምምድ እና ለተልእኮአዊ ተግባራቸው በጣም አስፈላጊ መሆኑን በመጥቀስ በአጥቢያ ቤተ ክርስቲያናት እና በዓለም አቀፍ ደረጃ በምትገኘው ቤተክርስቲያን የርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት የበላይነት ልምምድ መካከል ያለውን ሚዛን አስፈላጊነት ያሳስባሉ። አንዳንድ የነገረ መለኮት ውይይቶች ከምዕራባውያን የክርስቲያን ኅብረቶች ጋር፣ በነዚህ የሕብረት  እና በካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን መካከል ያለውን 'አዛማጅነት' በመመልከት፣ በአህጉር ደረጃ ጨምሮ የካቶሊክ ኤጲስ ቆጶሳት ጉባኤዎች እንዲጠናከሩ እና ቀጣይነት ያለው 'ያልተማከለ' በምሳሌው ተመስጦ እንዲቀጥል ይህንን ጥናት ያደረጉት የነገረ መለኮት ሊዕቃን ጥሪ አቅርበዋል።

ቱፊት እና ድጋፍ ሰጪነት

የድጋፍ ሰጪነት ወይም ተመጋጋቢነት መርህ አስፈላጊነት - "በዝቅተኛ ደረጃ ላይ ምንም ዓይነት በትክክል ሊሰራ የሚችል ምንም እንኳን ወደ ከፍተኛ ደረጃ መወሰድ አለበት" የሚለው ሀሳብ ያስከትላል።

“አንዳንድ ውይይቶች ከካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ጋር ያለውን ‘በልዩነት ውስጥ ያለ አንድነት’ ተቀባይነት ያለውን ምሳሌያዊ ጠቀሜታ ያለው መሆኑን በመግለጽ ይህንን መሠረታዊ ሥርዓት ተግባራዊ ያደርጋሉ። የሮም ኤጲስ ቆጶስ ሥልጣን በዓለም አቀፍ ደረጃ የአንድነት አገልግሎቱን ለማስፈጸም ከሚያስፈልገው በላይ መብለጥ የለበትም ብለው ይከራከራሉ እና በፈቃደኝነት ሥልጣኑን ለመጠቀም መገደብ እንዳለበት ይጠቁማሉ - በቂ መጠን እንደሚያስፈልገው በመገንዘብ ከአገልግሎቱ ጋር የተያያዙ ብዙ ተግዳሮቶችን እና ውስብስብ ግዴታዎችን የመወጣት ሥልጣን” ቢቻ እንዲሰጠው ይፈላጋሉ።

ተግባራዊ ምክሮች

“የመጀመሪያው ሃሳብ የካቶሊክ ‘አዲስ ግንዛቤ’፣ ‘አዲስ ትርጉም’፣ ‘ኦፊሴላዊ ትርጓሜ’፣ ‘የተሻሻለ ሐተታ’ ወይም የመጀመሪያው የቫቲካን ጉባኤ አስተምህሮ ‘እንደገና መግለጽ’ ነው፤ ይህም “አዲስ አባባሎችን እና ታማኝ ቃላትን ሊያካትት ይችላል። ዋናው ዓላማ ግን ከቤተ ክርስቲያን ሕብረት ጋር የተዋሃደ እና አሁን ካለው ባህላዊ እና ኢኩሜኒካል (የክርስቲያን ሕብረት) አውድ ጋር የተጣጣመ ነው የሚል ነው።

አንዳንድ ንግግሮች “በሮም ኤጲስ ቆጶስ ልዩ ልዩ ኃላፊነቶች መካከል፣ በተለይም በምዕራቡ ዓለም በነበረው  የፓትርያርክ አገልግሎት እና በአብያተ ክርስቲያናት ኅብረት ውስጥ በነበረው የመጀመሪያ የአንድነት አገልግሎቱ መካከል “የበለጠ ልዩነት” እንዲፈጠር ማድረጉን ሰነዱ ጠቁመዋል። እንዲሁም “በራሳቸው ልዩ ቤተ ክርስቲያን፣ የሮም ሀገረ ስብከት የጳጳሱን አገልግሎት ተግባር ላይ የበለጠ ትኩረት እንዲሰጡ ጥሪዎች ቀርበዋል…”

“ሦስተኛው ምክር… በካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን ውስጥ ያለውን የሲኖዶሳዊነት እድገትን ይመለከታል። በተለይም "በሀገር አቀፍ እና በክልል የካቶሊክ ጳጳሳት ጉባኤዎች ስልጣን ላይ ተጨማሪ አስተንትኖዎች እንዲደረጉ ከጳጳሳት ሲኖዶስ እና ከሮማን ኩሪያ ጋር ያላቸው ግንኙነት" ተጠርቷል። “በዓለም አቀፋዊ ደረጃ” ንግግሮቹ “መላው የእግዚአብሔር ሕዝብ በሲኖዶስ ሂደቶች ውስጥ የተሻለ ተሳትፎ እንደሚያስፈልግ ያሳስባል።

የመጨረሻው ሀሳብ “በዓለም አቀፍ ደረጃ በሚገኙ የቤተ ክርስቲያን መሪዎች መካከል በመደበኛ ስብሰባዎች ‘የእርቅ ኅብረትን’ ማራመድን እና “በአብያተ ክርስቲያናት መካከል ያለውን ሲኖዶሳዊነት… በመደበኛ ምክክር እና በጋራ ተግባር እና ምስክርነት” ማስተዋወቅን ያካትታል።