የCOP28 ፕሬዝዳንት እ.አ.አ 'በ2030 ዓ.ም 22 ጊጋቶን የአየር ብክለት ልቀት መቀነስ አለብን' ማለታቸው ተገለጸ!

የዚህ ዝግጅት አቅራቢ መብራቱ ኃ/ጊዮርጊስ ቫቲካን

የተባበሩት መንግስታት ድርጅት (ተመድ) አመታዊ የአየር ንብረት ለውጥ ኮንፈረንስ ‘የፓርቲዎች ኮንፈረንስ’ ወይም በእንግሊዘኛው ምጻረ ቃል ‘COP’ በመባል የሚታወቀው የአየር ንብረት ለውጥን እንዴት መቋቋም እንደሚቻል የአለም መሪዎችን፣ ሚኒስትሮችን እና የአገር አስተዳዳሪዎችን ያሰባስባል። ተደራዳሪዎቹ የተባበሩት መንግስታት የአየር ንብረት ለውጥ ስምምነት ማዕቀፍ (ዩኤንኤፍሲሲሲ)፣ የኪዮቶ ፕሮቶኮል እና/ወይም የፓሪስ ስምምነትን የፈረሙ መንግስታትን ያጠቃልላል። በሲቪል ማህበረሰብ፣ በግሉ ዘርፍ፣ በአለም አቀፍ ድርጅቶች እና በመገናኛ ብዙሃን በሺዎች የሚቆጠሩ ተወካዮች በተገኙበት የሚከናወን ኮንፈረንስ ነው COP።

ከሳምንት በፊት ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ የአየር ንብረት ቀውስን ለመፍታት ያቀረቡትን ተማጽኖ የያዘውን ላውዳቶ ዴዩም የተሰኘውን ሐዋርያዊ ማሳሰቢያ ይፋ ማድረጋቸው ይታወሳል።

ረቡዕ መስከረም 30/2016 ዓ.ም ቀን ጳጳሱ የተባበሩት አረብ ኤሚሬቶች የኢንዱስትሪ እና የላቀ ቴክኖሎጂ ሚኒስትር እና የ COP28 ፕሬዝዳንት ከሆኑት ዶ/ር ሱልጣን አል ጃበር ጋር በግል መገናኘታቸው ይታወሳል፥ እ.አ.አ ከህዳር 30 እስከ ታህሣሥ 12/2023 ድረስ በዱባይ ሊካሄድ የታቀደ ጠቃሚ ክስተት ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ ጊዜው ከማለፉ በፊት የጋራ ተግባርን ለማራመድ ወሳኝ ነው ብለው ነው የሚያምኑት።

ዶ/ር ሱልጣን አል ጃብር ከቫቲካን መገናኛ ብዙኃን ጋር ባደረጉት ቃለ ምልልስ የመጪውን COP ዓላማዎች በማብራራት እና በምክክሩ ይዘት ላይ አስተያየቶችን ሰጥተዋል።

ጥያቄ፡ ክቡር ፕረዚዳንት፡ በዱባይ ስለሚካሄደው የ COP አላማ ባጭሩ መግለጽ ይችላሉ ወይ?

እኛ የምንመራው በአንድ የሰሜን ኮከብ ነው፡ 1.5 ዲግሪ ሴንቲ ግሬድ በማይደረስበት ቦታ መጠበቅ። የመጀመሪያው አለማቀፋዊ የሆነ አሀዝ ምን ያህል እንደራቅን አስቀድሞ ነግሮናል። አሁን እ.አ.አ ከ 2030 በፊት 22 ጊጋ ቶን ልቀትን መቀነስ አለብን። በተመሳሳይ ጊዜ በየቀኑ በዜና ውስጥ እንደ ሚታየው - የአየር ንብረት ለውጥ ቀድሞውንም እየጎዳን ነው እና ከዚያ ለውጥ ጋር መላመድ አለብን። በመጨረሻም የአየር ንብረት ለውጥን ለመቅረፍ ሰዎችን እና ፕላኔቷን በአየር ንብረት ማእከል ላይ ማድረግ አለብን። ይህ ሂደት የግድ ነው።

የCOP28 ፕሬዝዳንት የድርጊት መርሃ ግብሩን በአራት ቁልፍ ምሰሶዎች አዘጋጅቷል፡ ፍትሃዊ እና ስርዓት ያለው ታጋሽ ኃይል ሽግግርን በፍጥነት መከታተል፣ የአየር ንብረት ፋይናንስን ማስተካከል፣ በሰዎች፣ ተፈጥሮ፣ ህይወት እና መተዳደሪያ ላይ ማተኮር እና ሁሉንም ነገር በሙሉ ማካተት። ለአየር ንብረት ቀውሱ ተግባራዊ መፍትሄዎችን ለማቅረብ ዓለምን አንድ ማድረግ እና በጋራ መንቀሳቀስ ጊዜው አሁን ነው።

ጥያቄ፡ ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ በቅርቡ የአየር ንብረት ቀውሱን የሚያስከትለውን መዘዝ ለመግታት ጊዜው ከማለፉ በፊት የማስጠንቀቂያ ጩኸት በላቲን ቋንቋ ‘ላውዳቶ ዴውም’ (ውዳሴ ለእግዚአብሔር ይሁን) የተባለውን ሐዋርያዊ ማሳሰቢያ አውጥተዋል። በዚህ ሰነድ ላይ ምን አስተያየት አለዎት?

የአየር ንብረት ለውጥ እንዳይጨምር በማሰብ የጳጳሱን አስቸኳይ ጥሪ በደስታ እንቀበላለን። “COP28 ወሳኝ የኃይል ሽግግርን ለማፋጠን ያስችላል” የሚለውን ተስፋ እንጋራለን። COP28 የድርጊት መርሃ ግብር ይሆናል። መሆንም አለበት። ፕሬዚዳንታችን ፓርቲዎቹን አንድ ለማድረግ፣ ሁሉን አቀፍነትን ለማረጋገጥ፣ ግልጽ ቁርጠኝነትን እና እርምጃዎችን ለመውሰድ እና በዓለም ዙሪያ ላሉ ሰዎች ታላቅ የአየር ንብረት እርምጃ ለማቅረብ የምንችለውን ሁሉ ለማድረግ ቁርጠኛ ነው።

ከቅዱስነታቸው ጋር ባደረኩት ስብሰባ፣ የተባበሩት አረብ ኢሚሬትስ አድናቆትን ገልጫለው የሰው ልጅ እድገትን ለማራመድ አወንታዊ የአየር ንብረት ርምጃ እንዲወስድ ለሚያደርጉት የማያወላውል ድጋፍ እንደሚሰጡ ገልጫለሁ። እ.ኤ.አ. በ2030 1.5 ሰልሼስ በአመት የሚለቀቀውን ልቀትን በ43 በመቶ መቀነስ አለብን። ዛሬ የምንጠቀመውን ሃይል ሙሉ በሙሉ ከበካይ የጋዝ ልቀት የድንጋይ ከሰልን ጨምሮ ከቅሪተ አካል ነዳጆች የጸዳ የታጋሽ ኃይል ስርዓት በፍጥነት መገንባት አለብን።

ፈጣን፣ ፍትሃዊ፣ እውነተኛ እና ታጋሽ የሃይል ሽግግር ማንንም ወደ ኋላ የማይተው እና ማንንም የማያገል በተለይም 800 ሚሊዮን ህዝብ ዛሬ ጊዜ ሃይል ማግኘት ያልቻለምና እነርሱን የምያካትት ታጋሽ ኃይል ያስፈልጋል። አዲሱን ከመገንባታችን በፊት የዛሬውን የኃይል ስርዓት መንቀል ሃላፊነት የጎደለው ነው። ምንጩ ምንም ይሁን ምን በልቀቶች ላይ ማተኮር አለብን፣ እናም ብዙ ነዳጆች ለወደፊቱ በሃይል ድብልቅ ውስጥ እንደሚገኙ መገንዘብ አለብን። ዛሬ ጥቅም ላይ የዋለውን የኃይል ልቀትን ቀላቅሎ ወደ ታች ማውረድ አለብን። እድገትን ሳይሆን ልቀትን እንከላከል።

ቁልፍ ትኩረት የሚሰጠው በገሃዱ ዓለም መርፌውን ከትልቅ ድርድር ውጤት ጋር የሚያንቀሳቅስ ተጨባጭ እድገት ነው። በመሆኑም የነዳጅ እና የጋዝ ኩባንያዎች እ.አ.አ በ2030 የሚቴን ልቀትን እና ብክለትን ዜሮ ለማድረግ እና እ.አ.አ በ2050 ወደ ዜሮ አካባቢ እንዲያደርሱ ጥሪ አቅርቤያለሁ። በተመሳሳይ ጊዜ ሁሉም ከባድ ልቀት ያላቸው ኢንዱስትሪዎች ሽግግራቸውን ለማፋጠን እና ልቀታቸውን ለማስወገድ እንፈልጋለን። እናም መንግስታት የሃይድሮጅን እና የካርቦን ቀረጻ ቴክኖሎጂዎችን ጨምሮ መፍትሄዎችን ለማሳደግ እና ለገበያ ለማቅረብ ብልጥ ፖሊሲዎችን እንዲያዘጋጁ እንፈልጋለን።

ጥያቄ፡- በሐዋርያዊው ማሳሰቢያ ውስጥ ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ ‘የCOPsን’ (‘የፓርቲዎች ኮንፈረንስ’) ታሪክ በአጭሩ ገልፀዋል፣ የገቡት ቃል ኪዳን ስላልተጠበቀ እና ጎጂ ልቀቶች እየጨመሩ በመምጣታቸው ብስጭታቸውን አልሸሸጉም። COP28 ይህንን ሁኔታ እንዴት ሊለውጠው ይችላል?

COP28 ቃል ኪዳኖችን ወደ ፕሮጀክቶች፣ አዝማሚያዎችን ወደ ለውጥ እና ስምምነቶችን ወደ ተግባር በመተርጎም የሚረዱ መንገዶች ላይ እርማትን ለማድረግ ይፈልጋል። የድርጊት መርሃ ግብራችንን ከፍተናል ትልቅ ነገር ግን ሊደረስ የሚችል የድርጊት ጥሪ ለሁሉም እያቀረብን እንገኛለን። ቀደም ሲል የተገቡት ተስፋዎች አለመፈጸሙ ፍጹም ትክክል አይደለም እና ይህ ተስፋ አስቆራጭ ነው።

ከ10 ዓመታት በፊት ቃል የተገባለትን 100 ቢሊየን ዶላር አመታዊ የአየር ንብረት ፋይናንስን ጨምሮ የገቡትን ቃል ኪዳኖች እንዲያሟሉ ሁሉም ወገኖች እንፈልጋለን። ፋይናንስ አሁን ያለውን ችግር ሊፈታ የሚችል ቁልፍ ነገር ነው።

ጥያቄ፡ ርዕሠ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ በCOP28 (‘የፓርቲዎች ኮንፈረንስ’) ውስጥ የገቡት ቃል ኪዳኖች በተለያዩ ሀገራት ተፈፃሚ መሆናቸውን ለማረጋገጥ ሁሉንም አገሮች የሚያገለግሉ ዓለም አቀፍ አካላት እጥረት አለመኖሩን ይገልጻሉ። አዲስ "ከታች ወደላይ የብዙ ወገንተኝነት" ጥሪ ያቀርባሉ። ይህንን መንገድ እውን ለማድረግ ምን መደረግ አለበት?

ግልጽነት እና ተጠያቂነት ለስኬታማ የአየር ንብረት ለውጥ እርምጃ ማዕከላዊ ናቸው። የCOP28 ፕሬዚደንት ሁሉም ወገኖች ከCOP28 በፊት በአገር አቀፍ ደረጃ ያላቸውን አስተዋፅዖ እንዲያዘምኑ እና ወደ ከፍተኛው ምኞት እንዲደርሱ ጥሪ አቅርቧል። በተመሳሳይ ጊዜ፣ ሁሉንም ለማሳተፍ እና COP28 ከመቼውም ጊዜ ይበልጥ ሁሉንም ያካተተ (‘የፓርቲዎች ኮንፈረንስ’) COP ለማድረግ እንፈልጋለን።

የጋራ የአየር ንብረት ምኞቶቻችንን ለማሟላት ከእያንዳንዱ የህብረተሰብ ደረጃ እርምጃን ይጠይቃል፣ እናም ሁሉም ቡድኖች እንዲሳተፉ ለማድረግ ዝግጅቶችን እያደረግን ነው። ይህ በታሪክ ትልቁን የወጣቶች የውክልና ፕሮግራም መደገፍን፣ 1,000 ከንቲባዎችን፣ 200 የአየር ንብረት ቴክኖሎጅዎችን እና ሌሎችንም መደገፍ፣ እንዲሁም የእምነት ሰዎች፣ ወላጆች እና ሴቶችን ጨምሮ ለሁሉም ቡድኖች ቦታዎች እና ድንኳኖች መኖራቸውን ማረጋገጥን ይጨምራል።

ጥያቄ፡- በላውዳት ዲዩም ማሳሰቢያ (ውዳሴ ለእግዚአብሔር ይሁን) ርዕሠ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንችስኮስ በጥሩ ሁኔታ የተመራ ሥነ-ምህዳር ወደ ታዳሽ ምንጮች የሚደረግ ሽግግር የሥራ ዕድል እንደሚፈጥር ገልጸዋል። የተባበሩት አረብ ኤሚሬቶች ኢኮኖሚዋ በከፍተኛ ደረጃ በቅሪተ አካል ነዳጆች ላይ የተመሰረተ በመሆኑ፣ በዚህ ሽግግር ውስጥ እንዴት ልትሳተፍ አስባለች?

ደህና ፣ በመጀመሪያ ይህንን የተሳሳተ ግንዛቤ ማረም እፈልጋለሁ። የተባበሩት አረብ ኢሚሬትስ ለ20 አመታት ያህል በሃይል ሽግግር ውስጥ ያለች ሀገር ነች። አመራራችን የታጋሽ ኃይል ሽግግሩን እንደ መልካም አጋጣሚ ቆጥረው ኢኮኖሚያዊ ጥንካሬን ለመገንባት እና ሁላችንንም ለሚነካ ዓለም አቀፍ ፈተና አስተዋፅዖ ለማድረግ ነው።

ዛሬ ከ 70% በላይ የሚሆነው የተባበሩት አረብ ኢሚሬትስ የሀገር ውስጥ ምርት ከነዳጅ ኢንደስትሪ ውጭ የሚመጣው በመቶኛ በየዓመቱ እየጨመረ በሄደ ቁጥር የተባበሩት አረብ ኢሚሬቶች በሌሎች ዘርፎች መስፋፋታቸውን ሲቀጥሉ ነው። ሽግግሩ ሥራ የሚፈጥረው እኛ እራሳችን ስለሠራን መሆኑን ጠንቅቀን እናውቃለን። ለምሳሌ፣ ማስዳር በዓለም ላይ ካሉ ታላላቅ ታዳሽ የኃይል ማመንጫ ኩባንያዎች መካከል አንዱ ሲሆን እ.አ.አ በ2030 ዓ.ም አለም አቀፍ የንፁህ ኃይል አሻራውን አምስት እጥፍ ወደ 100 ጊጋ ዋት  ለማስፋፋት ግብ አለው።

የተባበሩት አረብ ኢሚሬትስ 50 ቢሊዮን ዶላር በታዳሽ ሃይል በ70 ሀገራት ፈሰስ ያደረገች ሲሆን በሚቀጥሉት አስርት አመታት ውስጥ ከ50 ቢሊዮን ዶላር በላይ በሀገር ውስጥ እና በውጭ ሀገር ኢንቨስት ለማድረግ ቃል ገብታለች። ፍትሃዊ እና ሥርዓታማ የታጋሽ ኃይል-ሽግግርን በፍጥነት ለመከታተል እና 1.5 ሼልስዬስ በሚደረስበት ርቀት ላይ እንዲቆይ መላው ዓለም እንዲቀበል እያበረታታን ያለነው እንደዚህ ዓይነት ምኞት ነው።

የተባበሩት አረብ ኢሚሬቶች በዓለም ዙሪያ ካሉ ተመሳሳይ አስተሳሰብ ካላቸው አጋሮች ጋር እውነተኛ አጋርነትን በመለማመድ ሁልጊዜ እድገት አሳይታለች። በታላቅ የኃላፊነት ስሜት፣ በጥልቅ ትህትና እና ግልጽ የጥድፊያ ስሜት COPን የማስተናገድ ሚና እንጫወታለን። እናም COP28 በአጋርነት እድገትን የሚያበረታታ መድረክ መሆኑን ለማረጋገጥ ቆርጠን ተነስተናል።