Egjipt. Del nga rëra manastiri më i lashtë kristian
R.SH. - Vatikan
Vjen nga shekulli IV, e prej këndej, sot është manastiri më i lashtë i krishterë në Egjipt. Doli përsëri në dritë muajt e kaluar, pas një pune të kujdesshme, që zgjati me vjet e u pengua nga një sërë faktorësh: politikë, burokratikë e shëndetësorë. “Është një kompleks monastik idioritmik, jo cenobitik”- shpjegon në Vatican-News kreu i misionit, Victor Gjica, i Shkollës norvegjeze të Teologjisë, Fesë e Shoqërisë, specialist i arkeologjisë së lashtësisë së vonë, kryesisht i krishterimit të shekullit IV e papirologjisë kopte. “Nuk ndodhemi, prandaj, përballë një bashkësie të vetme, siç mësojmë nga arkeologjia murgare” – kujton.
Gjashtë strehë murgare të ndara
Janë gjashtë strehë murgare të ndara, që funksiononin së bashku, por në mënyrë të pavarur. Secila formonte një manastir të vogël, por murgjërit e bashkësive të ndryshme takoheshin me njëri-tjetrin. Në njerën nga këto strehë gjetëm 19 dhoma.
Ruajtje e jashtëzakonshme
Mahnitëse, kushtet e ruajtjes së këtyre ndërtesave prej bazalti, ose të zgavërruara në shkëmb a të bëra me tulla balte. Mbi muret shihen grafite, shkrime në greqisht e piktura lidhur me kulturën kopte. “Këto fjetore ruhen deri në çati e të duket krejt e pabesueshme kur mendon se u bënë ballë 15 shekujve, ose ndosha edhe më shumë. Arritën deri tek ne të pacënuara, falë rërës së shkretëtirës dhe mungesës së lagështirës të vendeve ku ishin ndërtuar. Çka të çudit më shumë, është prania e Teksteve dhe e enëve prej balte, që tani janë objekt i studimit, gjë që ka të bëjë edhe me qeramikat.
Një shikim i shpejtë mbi jetën murgare të shekullit IV
Brendia duket sikur tregon si jetonin murgjërit, në fazën e fundit të jetës në këto mjedise, që na flasin me gjuhën e shekullit IV. “Gjetëm pjata kuzhine, në vend të murgjërve, që tanimë janë bërë hi e pluhur” - tregon Viktor Ghica. Edhe objektet u ruajtën falë rërës. Shkretëtira krijon kushte të jashtëzakonshme për ruajtje, sepse nuk bie kurrë shi e si pasojë, nuk ka lagështirë, që shkatërron gjithçka gjen përpara. S’është çudi që edhe murgjërit të ruhen diku, poshtë rërës, që mbulon gjithçka.
Zbulim i vështirë
“Oaza e Bahariya - vijon Ghica - ndodhet në mjedis të shkretëtirës, në një distancë prej rreth 370 kilometrash larg nga Kairo. Misioni ynë filloi në vitin 2009, me një ndërprerje në vitin 2013, kur u detyruam të largoheshim nga frika e ngjarjeve politike dhe terrorizmit. Gjatë këtyre shtatë viteve ishim ekipi i fundmë, që mori lejën për të gërmuar në këto vise. Patëm shumë vështirësi administrative, e edhe organizative, që u bënë edhe më të ndërlikuara gjatë pandemisë.
Shtegtim në zanafillë të krishterimit
Datimi në shekullin IV u bë i mundur falë provës së radiokarbonit dhe të elementeve të tjera, dalë nga nëndheu, si monedhat, mbishkrimet, qeramikat. Deri tani manastiret më të lashta të Egjiptit i përkisnin shekullit VII. Prandaj zbulimi ka rëndësi të veçantë për studimin e krishterimit nga zanafilla e edhe të monakizmit në Egjipt, vend ku një pjesë e mirë e historisë së lashtë fle akoma poshtë rërës, që mbulon gjithë hapësirën përreth. Sidoqoftë rëra nisi të bëlbëzojë. Pastaj besojmë se edhe do të flasë….E atëhere historia do të dalë nga rëra e shekullit IV – në dritën e shekullit të XXI, për të treguar jetën e moçme të murgjërve…
