Mkutano wa Majaji wa Haki kijamii wa Afrika na Marekani pamoja na Mafundisho ya Kifransiskani

Na Angella Rwezaula, - Vatican.

Taasisi ya Kipapa  Elimu ya Sayansi Jamii imeandaa Warsha ya kuchunguza tatizo la ukoloni mamboleo kutoka katika Haki za Kijamii na Mafundisho ya Wafransiskani itakayofanyika huko  Casina Pio kwa siku mbili ya  tarehe 30-31 Machi 2023. Waandaaji wa Warsha hiyo katika Ukurasa wao kuhusu historia hii mbaya ya ukoloni:https://www.pass.va/en/events/2023/colonization.html, wanaeleza kwa kirefu kwamba ukoloni wa maeneo ulichochea wimbi la kwanza la utandawazi. Manahodha wa bahari ya Ulaya walianza safari za kawaida za kupita bahari katika Karne ya 15 na 16 kwa mara ya kwanza wakiunganisha ardhi na watu ambao walikuwa hawajaunganishwa. Mataifa ya Ulaya yalisonga mbele katika ardhi mpya, yakayashinda kijeshi na kisiasa lakini pia kiutamaduni na kuanza mchakato wa maendeleo na usioingiliwa wa uharibifu. Kisha, katika karne ya 19 na 20, ukoloni ulifikia urefu mpya wenye sifa tofauti na wahusika wakuu wapya, lakini kwa  mara hii lengo la mara kwa mara lililikwa la kupata utajiri kutoka katika ardhi na watu. Uhusiano wa utawala wa kikoloni na uchimbaji unaohusishwa, kwa njia zenye nguvu na za kudumu, mamlaka za Ulaya katika ardhi asilia huko Amerika, Afrika na Asia. Mwangwi wa ukoloni hadi sasa unaishi katika sifa nyingi za uchumi na jamii katika nchi zilizokuwa za ukoloni

Watu waliotaliwa na ukoloni walivumilia mabadiliko ya kiutamaduni

Watu waliotawaliwa katika michakato ya kutawaliwa na wakoloni walivumilia mabadiliko ya kiutamaduni, kijamii, kisiasa na kiuchumi, hasa kama matokeo ya vitendo vya utawala, vurugu, mauaji ya halaiki na kuporomoka kwa idadi ya watu. Kazi ya kulazimishwa, utumwa, uhamisho wa eneo na ugawaji wa maliasili ulikuwa wa kawaida. Kuuzwa kwa ardhi na kazi kulizaa aina mpya za ubepari kulingana na uchimbaji wa faida kutoka kwa wanadamu na asili zao. Ukoloni pia ulimaanisha uingizwaji wa mifano ya asili ya kijamii na ile ya nje, ambayo ilihalalisha utawala chini ya vivuli tofauti na kuunda dhana mpya za kisaikolojia kulingana na mahitaji yao wenyewe, inayodhaniwa kuwa ukuu wa rangi, ustaarabu na dini zilikuwa baadhi ya hoja zilizotumiwa kujumuisha maendeleo ya mila za kikoloni. Vurugu za kisaikolojia na kijamii na mifano ya uwongo ya kisayansi wa mageuzi ya kianthropolojia yalifanya jamii nzima ya wanadamu kuwa duni na iliyohitaji mwongozo wa kibaba. 

Taasisi za asili ziliangamizwa

Kama hiyo haitoshi taasisi za asili ziliangamizwa na pamoja nao njia hizo zote za mababu za kufikiri na mila ambazo zilihifadhi uwiano fulani kati ya makazi ya binadamu na mazingira yao ya asili. Udhalilishaji wa kisaikolojia na udhalilishaji wa akili za asili ikawa zana muhimu za kutawala. Mawazo ya haki na manufaa ya wote yaliyokuwepo katika maeneo hayo kabla ya ushindi yalikandamizwa na nafasi yake kuchukuliwa na mawazo  yaliyoelimika ya mamlaka kuu. Kwa kusudi hilo, kila moja ya njia za ujamaa zilichaguliwa kwa pamoja. Utamaduni wa kuanzishwa na elimu ulidharau aina za fikra zilizokuwepo hapo awali na kwa kisingizio cha ukatili wao, zikawafukuza kutoka katika mawazo mapya yaliyokuwepo. Michakato ya kuondoa ukoloni iliyoanza na harakati la uhuru wa karne ya 19 na kuhitimishwa na matukio ya mwisho ya ukombozi ya katikati ya karne ya 20, haikusababisha mabadiliko ya utawala. Ingawa muundo ulibadilika na makoloni ya zamani kupata hadhi mpya la jina, kiukweli uharibifu, utii wa kisiasa na ukoloni wa kitamaduni bado uko hai sana leo hii. Ukoloni Mamboleo, ambao sasa umeunganishwa na uliberali mamboleo, ni wa kina na hauwezi kubadilika linapokuja suala la kuunganisha matokeo kwa ajili ya serikali kuu ya kimataifa. Leo hii nchi za pembeni zilizokuwa zimetawaliwa zina hadhi ya kimataifa ya kisiasa ya maeneo huru, lakini, mara nyingi, zinakabiliwa na dhana mpya za kiuchumi na kiutamaduni za kutawaliwa. Utajiri wa wakoloni ni sababu ya lazima na matokeo ya umaskini wa wakoloni.

Katika karne ya 21,sura ya ubinadamu ya ukoloni mamboleo imebadilika

Katika Karne ya 21, sura ya binadamu ya ukoloni mamboleo ni ukosefu mkubwa wa usawa, vita na ugaidi na uhamaji mkubwa wa janga kutoka maeneo yaliyokuwa yakitawaliwa na ukoloni kwenda katika maeneo tajiri zaidi ya Ulaya na Amerika Kaskazini. Kama vile mhamiaji kutoka makoloni ya zamani huko Uingereza alivyosema, “tuko hapa, kwa sababu ulikuwa huko.” Haki na manufaa ya wote vilipitiwa na vinapitiwa na taratibu hizi za ukoloni, kuondoa ukoloni na ukoloni mamboleo. Kwa waandaaji wa Warsha ya siku mbili, wamebainisha kwamba kwa kutazama taasisi za Afrika na Amerika kupitia lenzi hiyo ya kihistoria na kuelewa mienendo ya sasa ya utawala na utii, inanawezesha kutoa mwanga juu ya majanga ya kisasa ya njaa, vita, uhamiaji wa maafa, kuhama na kutengwa kama ilivyorejewa na Papa Francisko katika waraka wake maarufu wa Laudato Si' yaani Sifa kwa Bwana.

Makundi ya Bara la Amerika na Afrika yanashiriki historia ya pamoja

Hivi karibuni, Baba Mtakatifu alithibitisha wasiwasi wake maalum juu ya fundisho hilo  akisema kwamba “Nchi nyingi za bara la Amerika na kundi muhimu la nchi za bara la Afrika zinashiriki historia ya pamoja ya uporaji, utawala, na udhibiti na pia wameishi kikatili chini ya maagizo ya uchumi wa dunia. Mabara yote mawili yana viwango vya juu vya umaskini na ukosefu wa ajira: upatikanaji wa ardhi, makazi na kazi ni masuala yanayosubiri kwa wingi wa wakazi wa mataifa hayo. Kwa hiyo ni muhimu sana kwamba mambo magumu haya yapate namna ya kuungana   katika hitaji la sifa ya pamoja ya hali ya sasa na jukumu la mahakama na katika uchanganuzi wa athari za nje, na  sio sahihi kila wakati  kwenye chaguo la mifano ya kisiasa na kijamii", alisema.

Warsha ya kuchunguza ukoloni mamboleo 

Kwa maana hiyo  waandaaji wanabainisha kwamba Warsha hiyo kiukweli itachunguza tatizo la ukoloni mamboleo kutoka katika Haki za Kijamii na Mafundisho ya Wafransiskani. Kazi yao itazingatia usawa wa ukoloni mamboleo juu ya udhihirisho wa sasa wa ukosefu wa usawa wa kimataifa, mabadiliko ya hali tabianchi ambayo haijadhibitiwa na maendeleo yasiyo endelevu, uhamaji wa watu wengi, na juu ya yote, jukumu la taasisi za jamii na mfumo wa haki katika kushughulikia na kurudisha nyuma maendeleo yaliyosemwa. Lengo la warsha hii liko  katika muktadha wa Kiafrika na Marekani.