Kard.Cantalamessa,tafakari ya I ya Kwaresima:Aliye na sikio asikie Roho
Na Angella Rwezaula;-Vatican
Historia ya Kanisa mwishoni mwa karne ya kumi na tisa na mwanzoni mwa karne ya ishirini imetuachia somo chungu ambalo hatupaswi kulisahau ili tusirudie kosa lililosababisha. Ninazungumza juu ya kucheleweshwa (kiukweli kwa kukataa) kuzingatia mabadiliko ambayo yametokea katika jamii, na shida ya Usasa ambayo ilikuwa matokeo. Mtu yeyote ambaye amesoma kipindi hicho, hata kwa kijuu juu, tu anajua uharibifu uliotokea kwa upande mmoja na mwingine, yaani, kwa Kanisa na kwa wale wanaoitwa ‘wa kisasa’. Ukosefu wa mazungumzo, kwa upande mmoja, ulisukuma baadhi ya wanausasa wanaojulikana sana katika misimamo mikali zaidi na hatimaye ya uzushi waziwazi; kwa upande mwingine, kulinyima Kanisa nguvu nyingi sana, na kusababisha majeraha na mateso yasiyo na mwisho ndani yake, na kulifanya lijiondoe zaidi na zaidi na kusababisha kupoteza kasi katika wakati. Ndivyo alianza mhubiri Mkuu wa Nyumba ya Kipapa, Kardinali Raneiro Cantalamessa (OFMcap), katika Tafakari ya Kwanza ya Karesima, iliyofanyika katika Ukumbi wa Paulo VI kwa wakuu Curia Romana lakini Baba Mtakatifu hakuudhuria, Ijumaa tarehe 3 Machi 2023, ambapo pia, mafungo ya kiroho ya kwaresima, kwa upande wa Papa na Sekratarieti ya Vatican, yamehitimishwa, yaliyokuwa yameanza mnamo tarehe 26 Februari 2023.
Kardinali Cantalamessa akiendelea amesema Mtaguso wa Pili wa Vatican ulikuwa ni mpango wa kinabii wa kufidia muda uliopotea. Ulileta upya ambao kwa hakika haiwezekani kuulezea kwa muda huo. Zaidi ya yaliyomo ndani yake, ni kwamba tunavutiwa wakati huu na njia ambayo ilizindua, ambayo ni kupitia historia, pamoja na ubinadamu, kujaribu kupambanua ishara za nyakati. Historia na maisha ya Kanisa hayakuishia na Mtagusipwa II wa Vatican. Ole ikiwa maisha ya Kanisa yangesimama, yangetokea kufanana kama mto unaofikia kizuizi bila shaka unageuka kuwa matope na kunyauka. Kwa njia hiyo Kardinali Cantalamessa amesema kusudi la tafakari tano za Kwaresima ambayo mojawapo imeanza, kimsingi ni kutia moyo wa kumweka Roho Mtakatifu katika moyo wa maisha yote ya Kanisa, na, hasa, wakati huu, katika kiiniz cha kazi za Sinodi. Kwa maneno mengine, chukua mwaliko wa kusisitiza ambao Mfufuka anahutubia, katika Ufunuo kwa kila moja ya makanisa saba ya Asia Ndogo: “Yeyote aliye na masikio, na asikie yale ambayo Roho ayaambia makanisa” (Ufu 2). 7).
Ni njia pekee, miongoni mwa mambo mengine, ambayo yeye mwenyewe alisema hana budi kutobaki nje kabisa ya kazi inayoendelea yasinodi. Katika mojawapo ya mahubiri yake kwanza katika Nyumba ya Upapa, kwa miaka 43 iliyopita, Kardinali ambanisha kwamba alisema mbele ya Mtakatifu Yohane Paulo II: “Maisha yangu yote niliendelea kufanya kazi ya unyenyekevu niliyoifanya nilipokuwa mtoto”. Na alieleza katika maana kwamba Babu na babi yake walikuwa wakilima ardhi kubwa ya milima kama washiriki wa mazao. Mnamo Juni au Julai kulikuwa na mavuno, yote yalifanywa kwa mkono, na mundu, wakiwa wamejiinamia kwenye jua. Ilikuwa ni kazi ngumu. Binamu zake wadogo na yeye walikuwa na jukumu la kuwapelekea wavunaji maji kila mara ili wanywe. Hiyo ndiyo, alisema, alikuwa akifanya katika maisha yake yote. Wavunaji hao wamebadilika, ambao sasa ni watenda kazi katika shamba la mizabibu ya Bwana, na maji yamebadilika, ambayo sasa ni Neno la Mungu. Kazi, yake, isiyochosha sana, kusema kweli, kuliko ile ya watenda kazi katika shamba, lakini pia, ni matumaini, na ni muhimu na kwa namna fulani ni jukumu.
Kwa hiyo katika tafakari hiyo ya kwanza Kardinali amejiwekea kikomo cha kukusanya somo kutoka katika Kanisa linaloanza. Kwa maneno mengine, alipenda kuonesha jinsi Roho Mtakatifu alivyowaongoza mitume na jumuiya ya Wakristo kuchukua hatua zao za kwanza katika historia. Wakati maneno ya Yesu yaliyotajwa kuhusu usaidizi wa Msaidizi yalipoandikwa na Yohane, Kanisa lilikuwa tayari limepata uzoefu juu yake, na ni tukio hilo hasa, wafafanuzi wanachambua, kwamba yanaonekana katika maneno ya mwinjili. Katika Matendo ya Mitume yanaonesha Kanisa ambalo, hatua kwa hatua, linaongozwa na Roho. Mwongozo wake hautumiki tu katika maamuzi makubwa, lakini pia katika mambo madogo. Paulo na Timotheo wanataka kuhubiri Injili katika jimbo la Asia, lakini “Roho Mtakatifu anawakataza”; wanakaribia kuelekea Bithinia, lakini, imeandikwa, “Roho wa Yesu hakuwaruhusu” (Matendo 16, 6…). Kutokana na kile kinachofuata, amesema “tunaelewa sababu ya mwongozo huu muhimu sana: Roho Mtakatifu hivyo alihimiza Kanisa lililokuwa linaanza kuondoka Asia na kukabiliana na bara jipya, la Ulaya (taz. Mdo. 16:9). Paulo alikuja kujifafanua mwenyewe, katika uchaguzi wake, kama “mfungwa wa Roho” (Matendo 20:22)”.
Kwa hiyo, inafaa kukumbuka msukumo uliomsukuma Petro kushinda mashaka yake na kumbatiza Korneli na familia yake. Tunasoma katika Kitabu cha Matendo ya Mitume: “Petro alipokuwa akisema maneno hayo Roho Mtakatifu akawashukia wote waliolisikia lile neno. Na wale waliotahiriwa, walioamini, wakashangaa, watu wote waliokuja pamoja na Petro, kwa sababu Mataifa nao wamemwagiwa kipawa cha Roho Mtakatifu. Kwa maana waliwasikia wakisema kwa lugha, na kumwadhimisha Mungu. Ndipo Petro akajibu: Ni nani awezaye kuzuia maji, hawa wasibatizwe, watu waliopokea Roho Mtakatifu vile vile kama sisi? (Mdo 10, 44-47)”: Kwa kuhalalisha kwenda kwake Yerusalemuu, Petro anasimulia kile ambacho kilikuwa kimetokea katika nyumba ya Korneliona kuhitimisha akisema: “Nikalikumbuka neno lile la Bwana, jinsi alivyosema, Yohana alibatiza kwa maji kweli, bali ninyi mtabatizwa kwa Roho Mtakatifu. Basi ikiwa Mwenyezi Mungu amewapa wao karama ile ile aliyotupa sisi tuliomwamini Bwana Yesu Kristo, mimi ni nani niweze kumpinga Mungu? (Md 11, 16-17)”.
Kwa kutazama kwa makini, Kardinali Cantalamessa amesema ni msukumo ule ule uliowasukuma Mababa wa Mtaguso mkuu wa Pili wa Vatican kufafanua kwa upya nafasi ya walei katika Kanisa, yaani fundisho la karama. Tunajua maandishi vizuri, lakini ni muhimu kukumbuka kila wakati Kwamba: “Roho Mtakatifu si tu kwamba huwatakasa Watu wa Mungu kwa njia ya sakramenti na huduma na kuwaongoza na kuwapamba kwa wema, bali ‘akiwavuvia kila mtu karama yake mwenyewe kama apendavyo’ (Rej. 1Kor 12:11), yeye pia hutoa neema za pekee miongoni mwa waamini wa kila utaratibu, ambao kwa huo huwafanya wastahili na kuwa tayari kuchukua kazi na ofisi, zenye manufaa kwa upya na upanuzi mkubwa wa Kanisa, kulingana na maneno haya: “Kwa kila mmoja ... Roho inatolewa kwa sababu ya kurudi kwenye faida ya wote' (1Kor 12:7)”. Na karama hizi, za ajabu au rahisi zaidi na za kawaida zaidi, kwa kuwa zimebadilishwa na kufaa kwa mahitaji ya Kanisa, lazima zipokelewe kwa shukrani na faraja. Tupo mbele ya kukabiliwa na ugunduzi mpya ambao sio tu wa hali ya juu bali pia asili ya uzuri wa Kanisa. Mtakatifu Yohane Paulo II, katika ‘Novo millennio ineunte’ (n. 45) aliweka wazi zaidi kwa kufafanua Kanisa kama daraja na kama koinonia. Katika usomaji wa kwanza, katiba ya hivi karibuni juu ya mageuzi ya Curia Romana ‘Praedicate Evangelium’ (mbali na nyanja zote za kisheria na kiufundi). Kardinali alisema ilimpatia hisia ya hatua moja mbele katika mwelekeo huo wa kutumia kanuni iliyoidhinishwa na Baraza kwa sekta fulani ya Kanisa ambayo ni serikali yake na kwa ushiriki mkubwa zaidi wa walei na wanawake.
Lakini sasa tunapaswa kwenda hatua moja zaidi. Mfano wa Kanisa la kitume hutuangazia sio tu juu ya kanuni zenye msukumo, yaani, juu ya mafundisho, lakini pia juu ya utendaji wa kikanisa. Inatuambia kwamba sio kila kitu kinatatuliwa kwa maamuzi yaliyochukuliwa katika sinodi, au kwa amri. Kuna haja ya kutafsiri maamuzi haya katika vitendo, kile kinachoitwa ‘mapokeo’ ya mafundisho ya kidini. Na kwa hili tunahitaji muda, subira, mazungumzo, uvumilivu; wakati mwingine hata maelewano. Inapofanywa katika Roho Mtakatifu, maelewano si kujitoa, au punguzo linalofanywa kiukweli, bali ni upendo na utii kwa hali fulani. Mungu alikuwa na subira na uvumilivu kiasi gani baada ya kutoa Dekalojia (Amri kumi za Mungu ) kwa watu wake! Ni muda gani alilazimika na bado inabidi kungojea mapokezi yake! Jukumu la mpatanishi ambalo Petro alitumia kati ya mielekeo inayopingana ya Yakobo na Paulo linaendelea katika wafuasi wake. Kwa hakika si (na hili ni zuri kwa Kanisa) kwa usawa katika kila mmoja wao, lakini kulingana na karama ya kila mmoja ambayo Roho Mtakatifu (na inachukuliwa kuwa makadinali walio chini yake) wameona kuwa muhimu zaidi katika wakati fulani wa historia ya Kanisa.
Tukiwa tumekabiliwa na matukio ya kisiasa, kijamii na kikanisa na hali halisi, Kardinali amesema, tunaongozwa mara moja kuchukua upande mmoja na kumfanya mpinzani awe na pepo, kutamani ushindi wa chaguo letu juu ya ule wa wapinzani wetu. (Ikitokea vita, kila mtu anaomba kwa Mungu yuleyule ili awape ushindi majeshi yao na kuwaangamiza wale wa adui!). “Sisemi kwamba ni haramu kuwa na upendeleo: katika nyanja za kisiasa, kijamii, kitaalimungu na kadhalika, au kwamba inawezekana kutokuwa nao. Hata hivyo, hatupaswi kamwe kutarajia Mungu kuchukua upande wetu dhidi ya adui. Wala tusiwaulize wanaotutawala. Ni kama kumwomba baba achague kati ya watoto wawili; jinsi ya kumwambia: “Chagua: mimi au mpinzani wangu; onesha wazi uko upande gani!” Mungu yuko pamoja na kila mtu na kwa hivyo hampingi mtu yeyote! Yeye ni baba wa kila mtu.”
Kitendo cha Petro huko Antiokia, kama kile cha Paulo huko Listra, hakikuwa unafiki, lakini kuzoea hali, ambayo ni uchaguzi wa nini, katika hali fulani, unapendelea faida kubwa zaidi ya ushirika. Ni juu ya jambo hilo ambapo Kardinali Cantalamessa alipenda kuendelea na kuhitimisha tafakari ya kwanza, pia kwa sababu hiyo inatuwezesha kuondoka kutoka katika yale yanayohusu Kanisa zima kuelekea yale yanayohusu Kanisa mahalia, kwa hakika jumuiya au familia yetu wenyewe na maisha ya kiroho ya kila mmoja wetu (Ni nini mtu anatarajia kutoka katika kutafakari ya Kwaresima!). Kuna haki ya Mungu katika Biblia ambayo Mababa walipenda kusisitiza: synkatabasis, yaani, kujishusha. Kwa Mtakatifu Yohane Chrysostom ni aina ya ufunguo wa kuelewa Biblia nzima. Katika Agano Jipya haki hii hii ya Mungu inaoneshwa na neno wema (chrestotes). Kuja kwa Mungu katika mwili kunaonekana kuwa onesho kuu la wema wa Mungu: “Wema wa Mungu umeonekana, na upendo wake kwa wanadamu” (Tito 3:4). Fadhili leo hii pia tungesema adabu ni kitu tofauti na wema rahisi; ni kuwa mwema kwa wengine.
Mungu ni mwema ndani yake na ni mwema kwetu. Ni moja ya matunda ya Roho (Gal 5:22); ni sehemu muhimu ya upendo (1 Wakor 13:4) na ni kielelezo cha nafsi iliyo adhimu na iliyo bora zaidi. Inachukua nafasi kuu katika mabano ya kitume. Tunasoma, kwa mfano, katika Barua kwa Wakolosai: “Basi, kwa kuwa mmekuwa wateule wa Mungu, watakatifu wapendwao, jivikeni moyo wa rehema, utu wema, unyenyekevu, upole, uvumilivu, mkichukuliana, na kusameheana, mtu akiwa na sababu ya kumlaumu mwenzake; kama Bwana alivyowasamehe ninyi, vivyo na ninyi.”(Wakolosai 3, 12-13). Mwaka huu tunaadhimisha miaka mia moja ya kifo cha mtakatifu ambaye alikuwa kielelezo bora cha fadhila hiyo, katika enzi ambayo pia ilikuwa na mabishano makali: Mtakatifu Francis wa Sales. Kwa maana hiyo sote tunapaswa kuwa “Wasalesiani”: wenye kujishusha na wavumilivu, tukiwa chini ya uhakika wetu wa kibinafsi. Kujua ni mara ngapi tumelazimika kukiri ndani yetu kwamba tulikosea kuhusu mtu au hali fulani, na ni mara ngapi tumelazimika kuzoea hali pia. Katika mahusiano yetu ya kikanisa kwa bahati nzuri hakuna na kamwe haipaswi kuwa, kwamba tabia ya kumtukana na kumchafua adui ambayo inaonekana katika mijadala fulani ya kisiasa na ambayo inaharibu sana kuishi kwa amani kwa raia.
Zoezi kubwa katika suala hili ni kuwa mwaminifu, katika mahakama ya moyo wako, na mtu ambaye hukubaliani naye. Ninapoona kwamba ninamshtaki mtu fulani ndani yangu, ni lazima niwe mwangalifu nisiwe upande wangu mara moja. Inabidi niache kurudia-rudia sababu zangu kama vile mtu anayetafuna chugum, na badala yake nijaribu kujiweka katika viatu vya mtu mwingine ili kuelewa sababu zake na kile ambacho yeye pia angeweza kuniambia. Zoezi hili halipaswi kufanywa tu kwa heshima ya mtu mmoja, lakini pia na mwelekeo wa mawazo ambao sikubaliani nao na kwa suluhisho lililopendekezwa nayo kwa shida fulani inayojadiliwa (katika Sinodi au katika nyanja nyingine). Mtakatifu Thomas wa Akwino anatutolea mfano: anaanzisha kila hoja yake kwa sababu za adui ambaye kamwe hachezi wala kukejeli, bali anazichukulia kwa uzito na kuzijibu yaani kwa sababu anazozizingatia. zaidi kulingana na imani na maadili. Hebu tujiulize (mimi kwanza): je, tunafanya vivyo hivyo? Yesu anasema: “Msihukumu, ili msihukumiwe. [...] Mbona wakitazama kibanzi katika jicho la ndugu yako, wala huioni boriti iliyo katika jicho lako? (Mt 7, 1-3). Je, inawezekana kuishi, tunajiuliza, bila hata kuhukumu? Je, uwezo wa kuhukumu si sehemu ya muundo wetu wa kiakili na si zawadi kutoka kwa Mungu? Katika toleo la Luka, amri ya Yesu: “Msihukumu nanyi hamtahukumiwa” inafuatwa mara moja, kana kwamba kufafanua maana ya maneno haya, kwa amri: “Msihukumu na hamtahukumiwa” (Lk. 6:37).
Kwa hiyo, si suala la kuondoa hukumu kutoka kwa mioyo yetu, bali ni kuondoa sumu kutoka katika hukumu yetu! Hiyo ni chuki, hukumu, kutengwa. Mzazi, mkuu wa shirika, muungamishi, hakimu, mtu yeyote ambaye ana jukumu fulani kwa wengine, lazima ahukumu. Wakati mwingine, kwa hakika, kuhukumu ndiyo hasa aina ya huduma ambayo mtu ameitwa kutekeleza katika jamii au katika Kanisa. Nguvu ya upendo wa Kikristo iko katika ukweli kwamba ina uwezo wa kubadilisha ishara hata ya hukumu na, kutoka kwa tendo lisilo la upendo, kuigeuza kuwa tendo la upendo. Si kwa nguvu zetu wenyewe, bali shukrani kwa upendo ambao “umemiminwa mioyoni mwetu na Roho Mtakatifu tuliyepewa sisi” (Warumi 5:5). Kwa kumalizia, tujitengenezee sala nzuri inayohusishwa na Mtakatifu Francis wa Assisi. (Labda sio yake, lakini inaonesha roho yake kikamilifu isemayo:Ee Bwana, nifanye chombo cha amani yako; palipo na chuki, nilete upendo, palipo na kosa nilete msamaha, palipo na mafarakano nilete umoja, palipo na shaka nilete imani, kosa liko wapi, naomba nilete ukweli, latola kukata tamaa, nilete tumaini, palipo na huzuni nilete furaha, giza liko wapi, nilete nuru. Kardinali Canatalemssa amependa kuongeza kwamba: Palipo na ubaya nionyeshe wema. Palipo na ukali nilete wema!
