Atë Lombardi: Benedikti XVI, shok i çmuar për kohën tonë

R. SH. - Vatikan

Një vit pas vdekjes së Benediktit XVI, tema për të cilën është e drejtë dhe e natyrshme të mendohet është trashëgimia e tij. Është  figurë për t'iu besuar kryesisht mjeshtrave të leximit të së shkuarës, apo figurë që vazhdon të na sfidojë të gjithëve sot, pikërisht në këtë kohë dramatike që po jetojmë?

Nuk ka asnjë dyshim se ai është zotërues i fesë. Nuk do të lodhemi kurrë së shpejti duke rilexuar Hyrjen e tij në Krishterim dhe Trilogjinë mbi Jezusin e Nazaretit; teologët do të jenë në gjendje të gërmojnë në Opera Omnia për një kohë të gjatë, duke vazhduar të nxjerrin sugjerime dhe orientime për reflektimin dhe kërkimin e tyre.

Ai është gjithashtu dëshmitar i shquar i jetës në fe - dhe i fesë së krishterë në jetën e përtejshme - e është gjithashtu plotësisht i qartë për ata që e kanë dëgjuar në predikimet e tij dhe në mësimet e tij shpirtërore, si për ata që kanë qenë në gjendje ta njohin nga afër, duke ndjekur shtegtimin e tij të gjatë shpirtëror, deri në takimin me Zotin.

Megjithatë, ajo që unë do të doja të vëreja tani është se Joseph Ratzinger vazhdon të jetë shok i çmuar edhe për ata që po përjetojnë me pjesëmarrje dhe pasion historinë e jetës njerëzore dhe të historisë mbi këtë tokë, me të gjitha pyetjet dramatike që   sjell sot.

Nuk mund ta fshehim faktin se rruga e botës sonë në shumë aspekte duket - dhe është - "jashtë kontrollit". Kriza ekologjike, shfaqja e vazhdueshme e rreziqeve dhe zhvillimeve dramatike në fushën e përdorimit të teknologjisë, komunikimit, aplikimeve të të ashtuquajturës inteligjencë artificiale, më në fund pretendimet për të drejta kontradiktore dhe përmbysja e bashkëjetesës ndërkombëtare, me rritjen gjithnjë e më shumë të përhapjes kërcënuese e luftërave... Siç e ka theksuar mirë prof. Francesc Torralba, duke marrë çmimin Ratzinger më 30 nëntorin e kaluar, Benedikti XVI trajtoi në thellësi arsyet e krizës së epokës sonë dhe i propozoi kulturës bashkëkohore, jo të refuzojë arsyen moderne, por të zgjerojë horizontet e saj, duke i dhënë hapësirë ​​etikës së arsyetimit dhe racionalitetit të fesë.

Prandaj, këndvështrimi i Joseph Ratzinger përballë dështimeve të arsyes njerëzore nuk ka qenë ta mohonte apo ta kufizonte atë, por ta zgjeronte, ta ftonte që të përpiqej me guxim të kuptonte jo vetëm se si funksionon bota, por edhe pse ekziston dhe cili është vendi i njeriut në kozmos dhe kuptimi i aventurës së tij.

Nuk mund të mohohet se kjo perspektivë, e cila në njëfarë kuptimi është propozim për dialog me kulturën bashkëkohore, shpesh është pritur ftohtë ose ndonjëherë është edhe refuzuar. Matematikani Odifreddi, i cili pretendon se është ateist dhe shpesh merr pozicione provokuese, por që në fakt u përpoq të dialogonte me Ratzinger, i ndjekur nga një vëmendje e jashtëzakonshme dhe respektuese prej tij në vitet pas dorëheqjes, e përkufizoi papninë e Benediktit XVI "tragjike", pikërisht për këtë aspekt: propozimin e tij dhe hapjen kulturore nga njëra anë - dhe mungesën e përgjigjes nga "burrat e kulturës" nga ana tjetër. Personalisht nuk jam dakord, mbasi mendoj se Benedikti XVI nuk ishte aq naiv sa të priste një përgjigje të shpejtë të favorshme.

Në të vërtetë, mendoj se propozimi i Benediktit është largpamës, ruan të gjithë vlerën e tij dhe përfaqëson për të ardhmen një rrugë kryesore për dialogun ndërmjet shkencës dhe fesë, në përgjithësi ndërmjet kulturës moderne dhe besimit, mbi bazën e një besimi të thellë në arsyen njerëzore. Më mirë akoma, le të jetë rrugë kryesore për angazhimin e krishterë në botën bashkëkohore, e cila nuk mund t'i shpëtojë përpjekjes për të reflektuar mbi shkaqet e problemeve dhe kërkimin e një konsensusi të bazuar në të vërtetën, dhe jo në konvergjencën e pasigurt të rastësishme të interesave dhe shërbimeve.

Në vizionin e krishterë të Benediktit XVI, zgjerimi i arsyes përfshin logjikën e dashurisë, e cila shprehet në logjikën e falsifikimit dhe përkthehet në vëllazërim, solidaritet dhe pajtim. E vërteta dhe dashuria manifestohen më plotësisht në Mishërimin e Logos, Fjalës së Hyjit.

Deus caritas est, Caritas in veritate, Laudato si', Fratelli tutti... Fjalët kryesore të dy papnive të fundit pasojnë njëra-tjetrën me vazhdimësi dhe koherencë. Përkushtimi i Kishës dhe i të krishterëve dhe përgjegjësia e tyre për fatet e historisë njerëzore në botë, kërkon arsye dhe dashuri, të bashkuara në dritën e ofruar nga feja. Gjestet konkrete të bamirësisë, për të cilat Françesku na thërret vazhdimisht, kërkojnë të futen në kuadrin ndriçues dhe koherent të vizionit të Kishës si bashkësi, në rrugën në kohën tonë drejt takimit me Zotin.

Duke folur për Koncilin II të Vatikanit në një nga letrat e tij - të rëndësishme dhe befasuese për mua - shkruar tre muaj para vdekjes me rastin e një Simpoziumi të organizuar nga Fondacioni Ratzingerme Universitetin Françeskan të Steubenville, Joseph Ratzinger deklaroi me vendosmëri: "Për herë të parë çështja e një teologjie të feve është shfaqur në natyrën e saj radikale. Po kështu problemi i marrëdhënies së besimit me botën e arsyes së pastër. Të dyja këto çështje nuk ishin parashikuar”. Prandaj fillimisht u duk se Koncili po kërcënonte Kishën, por “ndërkohë bëhet e dukshme nevoja për të riformuluar çështjen e natyrës dhe misionit të Kishës. Në këtë mënyrë forca pozitive e Këshillit po shfaqet dalëngadalë... Në Vatikanin II çështja e Kishës në botë më në fund është bërë problemi qendror”.

Papa i fundit që mori pjesë në të gjithë Koncilin dhe e përjetoi atë nga brenda na lë kështu një dëshmi të rëndësisë së tij të qëndrueshme dhe na inkurajon të vazhdojmë t’i zhvillojmë farat dhe pasojat e tij pa frikë, duke riformuluar vetë misionin e Kishës në botë, për të mirën dhe shpëtimin e njerëzimit dhe të botës. Vështrimi kthehet drejt së ardhmes me shpresë. Shërbimi i Benediktit XVI vazhdon në lëvizjen më të thellë të Kishës së Zotit, të udhëhequr nga Françesku dhe pasardhësit e tij.