Muzetë e Vatikanit kremtojnë artistin Antonio Canova
40 vjet në shërbim të Papëve, protagonist i padiskutueshëm i skulpturës ndërmjet shekujve tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë, i vlerësuar në jetë si Fidia i ri, Antonio Canova, në përfundim të kremtimeve për dyqindvjetorin e vdekjes së tij në Venecia, më 1822, kremtohet me madhështi nga Muzetë e Vatikanit.
Studioja romake
Ekspozita, e hapur deri në janarin e ardhshëm, ndahet në seksione të ndryshme të koleksioneve papnore: në dhomën XVII të Pinakotekës së Vatikanit ekspozohet busti madhështor i Piut VII duke rikrijuar, kështu, atmosferën e studios romake të skulptorit që, në vitin 1783, e zgjodhi si vend për atelienë e tij në një ndërtesë ndërmjet Via delle Colonnette dhe Via di San Giacomo, sot Rruga Antonio Canova.
Ishte cak shumë i kërkuar për udhëtarët në Grand Tour, por edhe artistët plot etje për t’i “rrëmbyer” mësimet e çmuara të Mjeshtrit, veçanërisht i ndjeshëm ndaj të rinjve në vështirësi, të cilët i ndihmoi personalisht edhe nëpërmjet bamirësisë së heshtur. Këtë e mban mend Alessandra Rodolfo, kuratore e ekspozitës dhe drejtuese e departamentit për artin e shekullit të 17-të dhe të 18-të në Muzetë e Vatikanit.
Etika, arti dhe diplomacia
“Etika, arti dhe diplomacia mund të konsiderohen tre atributet e Canova-s”, shpjegon historiani i artit që ishte përgjegjës për zbulimin në depozitat e Pinakotekës, në vitin 2010, të disa veprave të cilat, të restauruara me mjeshtri, tani mund të soditen në grupin e ekspozitës së përhershme në një nga dhomat më të rafinuara të Muzeut të Vatikanit, deri tani e pahapur për publikun.
Është Salla e Zonjave, e porositur nga Pali V Borghese ndërmjet viteve 1608 dhe 1609: shikonte drejtpërdrejt kopshtet dhe burimet monumentale të ndërtuara nga vetë Papa dhe qe zbukuruar me afresket e mrekullueshme të qemerit nga Guido Reni kushtuar Rrëshajëve, Shndërrimit të Krishtit dhe Ngjitjes së Zotit në qiell.
Role të rëndësishme institucionale
“Këtë mjedis shumë të çmuar, që ndodhet në kryqëzimin ndërmjet dhomave të Raphael-it dhe Kapelës Sikstine, pranë daljes së Galerisë së Hartave Gjeografike, ia kushtuam Antonio Canovas”- shpjegon drejtoresha e Muzeve të Vatikanit, Barbara Jatta, që mori pjesë drejtpërdrejt në organizmin e ekspozitës. “Duam të dëshmojmë dashurinë dhe vëmendjen tonë ndaj Antonio Canovës, ish-drejtor i muzeve, mbikëqyrës dhe inspektor i antikiteteve të Shtetit Papnor, artist kryesor në vitet vendimtare të pushtimit napoleonik dhe të Restaurimit”.
Rikthimi i punimeve nga Franca
Kujtohet këtu edhe rikthimi i veprave të mbartura nga Napoleoni në Paris e që, pas Traktatit të Tolentinos më 1799, u vendosën në Muzeun e Luvrit për njëzet vjet: "Është çasti kur Canova shikohet si hero"- kujton Jatta - “hero i rikuperimit të veprave të Rafaelit, Peruginos, Karavaxhios dhe i restaurimit papnor, por edhe i rikuperimit të veprave të lashtësisë dhe të traditës, të vlerave të kulturës sonë dhe të kulturës së Papës. Politika kulturore papnore vlerësoi aftësitë e tij organizative, shpirtin e tij të shërbimit dhe interesin për mbrojtjen dhe ruajtjen e trashëgimisë artistike, që iu besua kontrollit të tij vigjilent. Muzetë e Vatikanit i detyrohen tepër këtij personaliteti të jashtëzakonshëm! E kjo është edhe arsyeja, që na nxiti ta festonim ashtu si e meriton. Themi “si e meriton”, në kohën e tashme, sepse artistët si ai lindin një herë e nuk vdesin kurrë! "
Salla e Damave
“Në “Sala delle Dame” – vazhdon Barbara Jatta - rrinin zonjat që prisnin të takonin Papën: një mjedis i mrekullueshëm, me pamje nga kupola dhe kopshtet, i zbukuruar me pilastra, që paraqesin motive nga Lozhat e Vatikanit, të cilat dëshmojnë për kultin e Rafaelit në shekullin e nëntëmbëdhjetë, por mbi të gjitha, me një afresk të shekullit të 17-të nga Guido Reni, i restauruar kohët e fundit”.
“Jo vetëm që po hapim një sallë të re”, që deri më sot nuk bënte pjesë në itinerarin e vizitës - vijon drejtoresha e Muzeut të Vatikanit, por “po ekspozojmë edhe bocete të pabotuara të Canova-s, vepra që shumë pak i kishin parë më parë, objekt restaurimi prej shumë vitesh nga 'Laboratori ynë i restaurimit të metaleve dhe qeramikës: terrakota, kallëpe, të cilat nuk kanë pastërtinë dhe lëmimin e punimeve të përfunduara të Canova-s, por po zbulojnë frymëzimin, dorën e parë, shpikjen dhe krijimtarinë e artistit”.
Idetë e para të Canova-s
“Këto bocete janë dëshmi e rëndësishme, që vërtetojnë rrugën krijuese të Canova-s, idetë e tij të para”, pohon Alessandra Rodolfo: “Shumë vepra nuk u përfunduan kurrë”: mendoni për “Fenë Katolike”, të refuzuar nga kanonikët e Shën Pjetrit ose Vajtimet, konceptuar nësa artisti përgatitej të takohej me vdekjen! Të tjera, si 'Autoportreti i Canova-s' ose 'portreti i Bossi-it', të pabotuara, ishin në ruajtje dhe nuk u morën kurrë në konsideratë. Ruhet edhe një kokë e vogël e Shën Gjonit, riprodhim i një vepre shumë të rrallë të Canova-s, i cili krijoi dy variante të kësaj teme, njëra prej të cilave nuk u gjet kurrë”.
Allçi për të përhapur artin
Alessandra Rodolfo ndalohet posaçërisht tek autoportreti: "një portret i famshëm prej allçie i Canova-s, i realizuar në vitin 1812 edhe në mermer. E ripunoi disa herë, për ta përdorë si një lloj vetëpromovimi, duke e imituar paksa Raphaelin, për të përhapur stilin e tij, artin e tij. Edhe në mes të rinjve”.
Ekspozita shpaloset në hapësira të ndryshme të Muzeve të Vatikanit të lidhura me veprimtarinë e Canova-s ku, në përputhje me veprat, vizitorët do të gjejnë një sërë panelesh shpjeguese: nga Kabineti i Perseut në Cortile Ottagono - te Galeria Chiaramonti e deri në Braccio Nuovo, nderimet e fundit që qytetërimi ynë mundi t'u bëjë të Lashtëve.
