75 vjet më parë, bombardimi i Vatikanit
R.SH. - Vatikan
Heshtje nëpër rrugët e Vatikanit, është errësirë e në zemrat e banorëve të këtij shteti të vogël papnor ngre kryet frika për Luftën II Botërore, që vijon pa reshtur, për plagët e hapura të familjeve, të bashkësive, të fshatrave. Është ora 20.10 e 5 nëntorit 1943. Një avion fluturon ulët rreth Vatikanit e papritmas lëshon 5 bomba: katër bien mbi territorin ku banon Papa, njëra nuk shpërthen.
Vatikani i goditur nga bombat
Bomba e parë shpërtheu pranë stacionit hekurudhor; e dyta goditi në qendër Laboratorin e Mozaikëve, duke shkaktuar dëme të mëdha e duke shkatërruar një pasuri artistike me vlerë të paçmuar. Bomba e tretë goditi disa zyra të Pallatit të Guvernatoratit e së fundi, e katërta shpërtheu në sheshin e Shën Martës, duke thyer vetratat e pasme të Bazilikës së Shën Pjetrit.
T’i mbyllej goja Radio Vatikanit
Sipas Augusto Ferrara-s, autor i librit “1943 Bombe sul Vaticano” (1943 Bomba mbi Vatikan), objektivi ishte Radio Vatikani, që transmetonte mesazhe për të burgosurit e luftës. Punë çertozine, shoqëruar me fotografitë e bëra nga fotografi zyrtar i Papës, Giuseppe Felici, me artikujt e “L’Osservatore Romano”-s, të “La Civiltà Cattolica” dhe të “Il Messaggero”, përveç dokumentacionit të pasur filatelik e postar të kohës. Të dëgjojmë vetë autorin:
Sigurisht, dëshironin të godisnin Radio Vatikanin e transmetimet e saj nga selia qendrore në Vatikan. Sulmi u realizua nga një fashist, që mori një avion në Viterbo e me këtë avion të vogël fluturoi mbi Vatikan për t’ia mbyllur gojën Radio Vatikanit e mesazheve të saj.
Ju thoni “vepër e një fashisti”. Ky është varianti më i mundshëm? Qe një gjest i izoluar, apo i dëshiruar edhe nga Komanda fashiste?
Të themi se dëshmitë e publikuara në libër konfirmojnë këtë variant. Pas daljes së vëllimit, pata edhe kontributin e një meshtari, që lëvizte ndërmjet autoriteteve gjermane dhe Vatikanit e që ma ripohoi këtë udhë. Musolini, i cili u vu menjëherë në dijeni për sulmin, e dënoi. Në të vërtetë, fashisti në fjalë ishte në shënjestër që më parë. Në libër botoj fotografitë e fotografit zyrtar të Vatikanit, i cili të nesërmen, 6 nëntor, në orën 8.10, realizoi rreth 30 foto, duke përshkuar udhën e bërë nga avioni gjatë hedhjes së bombave. Avioni, siç thonë dëshmitarë të ndryshëm, e kishte kontrolluar zonën për ditë me radhë për të kuptuar ku duhej ta godiste Radio Vatikanin.
A dihet çfarë bëri Papa Piu XII, pas këtij sulmi?
Po: përshkruhet nga L’Osservatore Romano menjëherë pas. Në libër, gjenden kopje të gazetës ditën e diel, kur Papa duket mbi Sheshin e Shën Pjetrit e flet për bombardimin e për një hetim të mundshëm, në bashkëpunim me Kuesturën italiane. Tre-katër ditë pas së dielës, kur Papa mësoi se ishte fjala për marrëzinë e një fashisti, meqë Italia ishte akoma në luftë, preferoi të heshtëte e gazetat të mos flisnin për ngjarjen. Akoma kishte pasiguri mbi bombardimin në Vatikan, po bëheshin hetime… Prandaj, Papa preferoi që shtypi të mos fliste më për ngjarjen.
