Fjala e Zotit e dielës së 30-të gjatë vitit kishtar ‘A’

R.SH. - Vatikan

Ja përsëri në takimin tonë javor me Fjalën e Zotit të së dielës, kësaj here meditojmë së bashku leximet biblike të liturgjisë së Fjalën Hyjnore të dielës së 30-të gjatë vitit kishtar, ciklit të parë, sipas kalendarit liturgjik të kishës.

Liturgjia e Fjalës së Zotit e dielës së 30-të gjatë vitit kishtar ‘A’

Tema e leximeve biblike të kësaj së diele është ‘ta duam Zotin, për ta dashur njeriun, ta duam njeriun, për ta dashur Zotin’. Të besosh e të duash, të besosh në Zotin është si të duash. Risia e madhe e krishterimit është në faktin që na ka dëftuar se “Zoti është dashur”. 

Dashuria është masa e fesë, feja është shpirti i dashurisë, kёtё na kujton Jezu Krishti nё pjesёn e Ungjillit tё kёsaj sё diele nga Mateu (22,34-40), duke ripohuar se dashuria për Zotin dhe për të afërmin, janë faqe të së njëjtës medalje. “Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde!”, i përgjigjet Jezusi, në Ungjillin e kёsaj diele, një dijetari të Ligjit hebraik, i cili e pyet për urdhërimin më të madh të Zotit. E pastaj, shton menjëherë: “Duaje të afërmin tënd porsi vetveten”.

Jezusi nuk i shpik nga vetja këto dy urdhërime, i gjen në Shkrimine Shenjtë, nga Libri i Ligjit të Përtërirë dhe nga Levitiku. Por shton një risi tё tij qё është bashkimi i këtyre dy urdhërimeve – dashuria për Zotin dhe dashuria për të afërmin – duke na zbuluar, kёshtu, se ata janë të pandashëm e plotësues, janë dy faqe të së njëjtës medalje. Përmes dashurisë për të afërmin, çdo i krishterë mund të dëshmojë dashurinë për Zotin.

Urdhri i dashurisë për Zotin e për të afërmin është i pari, jo sepse qëndron në krye të listës së urdhërimeve. Jezusi nuk e vendos në majë, por në qendër, sepse është zemra, nga e cila duhet të nisë gjithçka e ku gjithçka duhet të kthehet. Në dritën e fjalëve të Jezusit, pra, dashuria është masa e fesë dhe feja është shpirti i dashurisë. Nuk mund ta ndajmë më jetën tonё nga shërbimi për vëllezërit, për ata vëllezër konkretë, që takojmë nё jetёn e pёrditshme. Nuk mund ta ndajmë më lutjen, takimin me Zotin në Sakramente, nga dëgjimi i të tjerëve, nga afërsia me jetën e tyre, sidomos me vёshtirёsitё dhe plagët e tyre.

Jezusi hap një udhë të re. Në mes të pyllit të rregullave e normave – të legalizmave të djeshëm e të sotëm – Jezusi hap një të çarë, që na lejon të shohim dy fytyra: fytyrën e Atit Hyjnor dhe atë të vëllait. Madje janë një fytyrë e vetme, ajo e Hyjit, që pasqyrohet në shumë fytyra, sepse në fytyrën e çdo të afërmi, sidomos në atë të më të voglit, tё më të brishtit dhe më të pambrojturit, është i pranishëm imazhi i vetë Zotit

                                                      Liturgjia e Fjalës

Leximi i parë (Dal 22, 21-27)
Nëse e dëmtoni vejushën e bonjakun, hidhërimi im do t ë ndizet flakë kundër jush.

Lexim prej Librit të Daljes
Kështu thotë Zoti: “Mos e keqtrajtoni vejushën as bonjakun. Nëse do t’i nëpërkëmbni, ata do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre. Atëherë hidhërimi im do të ndizet flakë e do t’ju prej me shpatë. Gratë do t’ju mbesin të veja e fëmijët bonjakë.
Nëse do t’i huazosh para ndokujt prej skamnorëve të popullit tim që është me ty, mos u sill me të si të ishe kamatari: mos i merrni kamatë.
Nëse për peng ia ke marrë të afërmit tënd gunën, ktheja para perëndimit të diellit. Sepse ajo është i vetmi petk me të cilin e mbështill trupin dhe s’ka tjetër në të cilin të bjerë të flejë. Nëse ankohet para meje, do ta dëgjoj, sepse kam dhembshuri. Fjala e Zotit!

Psalmi 18 (17)
Ref: Të dua, o Zot, fuqia ime.
_____________________________
O Zot, Qeta ime, fuqia ime, Shpëtimtari im!
Ti je Mbrojtësi im, fuqia e shpëtimit tim, ndorja ime!
_____________________________
Në ndihmë do ta thërras Zotin tejet të lavdishëm,
dhe do të shpëtoj nga armiqtë e mi.
_____________________________
Është Zoti! Qoftë bekuar Qeta e strehimit tim!
Qoftë madhëruar Hyji, Shpëtimtari im!
_____________________________

 

Leximi i dytë (1 Sel 1, 5-10)
Ju u kthyet kah Hyji prej idhujsh, që t’i shërbeni Hyjit të gjallë e të vërtetë.

Lexim prej Letrës së shën Palit apostull drejtuar Selanikasve

Vëllezër, Ungjilli ynë nuk erdhi ndër ju vetëm me anë të fjalës, por edhe i përcjellë me fuqi dhe me Shpirt Shenjt dhe me mbushëmendje të plotë. Të tillë, pra, siç e dini, kemi qenë ndër ju për ju. Edhe ju u bëtë ndjekësit tanë dhe të Zotit duke e pranuar Fjalën me gëzim që jep Shpirti Shenjt edhe pse në vështirësi të madhe, kështu që u bëtë shembull për të gjithë besimtarët e Maqedonisë dhe të Akajës.
Sepse, prej jush, jo vetëm jehoi Fjala e Zotit nëpër Maqedoni e Akajë, por edhe feja juaj në Hyjin aq fort u përhap gjithkah, sa që ne s’kemi nevojë të flasim për këtë gjë. Sepse njerëzit vetë tregojnë për ne: ç’ pritje na bëtë, si u kthyet kah Hyj prej idhujsh, që t’i shërbeni Hyjit të gjallë e të vërtetë dhe që ta prisni nga qielli Birin e tij, të cilin e ngjalli nga të vdekurit, Jezusin, që na shpëton nga hidhërimi i ardhshëm. Fjala e Zotit!

Ungjilli (Mt 22, 34-40)
Duaje Zotin, Hyjin tënd dhe të afërmin tënd porsi vetveten!

Leximi i Ungjillit të shenjtë sipas Mateut
Në atë kohë, farisenjtë, kur morën vesh se ua mbylli gojën saducenjve, u bashkuan dhe njëri sish, mësues ligji, për ta vënë në provë, e pyeti: “Mësues, cili është më i madhi urdhërim i Ligjit?”
Jezusi u përgjigj: “Duaje Zotin, Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. I dyti është i barabartë me të: Duaje të afërmin tënd porsi vetveten! Në këto dy urdhërime varet i tërë ligji dhe profetët”. Fjala e Zotit!

Homelia nga dom Dritan Ndoci:

E DIELA XXX GJATË VITIT: I DYTI ËSHTË I BARABARTË ME TË PARIN.

(Dal 22, 21-27; Ps 18 (17); 1 Sel 1, 5-10; Mt 22, 34-40)

Tundimin për ta dashur njeriun pa dashur Hyjin dhe tundimin për ta dashur Hyjin pa dashur njeriun, Jezusi e sulmon haptas në Ungjillin e sotëm.

Në pjesën e sotme ungjillore thuhet se Jezusin duan ta vënë në provë. Për ta kuptuar këtë lloj prove, duhet të hyjmë pak në një tendencë që në atë kohë po zhvillohej në Izrael. Duke qenë se rregu­lloret që duheshin zbatuar për një jetë sa më të përpiktë nga ana fetare, kishin shkuar duke u shtuar gjithnjë e më shumë (ishte arritur deri në 613 rregullore për burrat dhe 5 rregullore për gratë), tashmë kishte kohë që kishte filluar procesi i kundërt, domethënë kishte filluar përpjekja që të përmblidheshin sa më shumë këto rregullore, me qëllimin e thjeshtë që të mund të mbaheshin mend më lehtë. Kjo përpjekje ishte filluar së pari nga profetët e ndryshëm e pastaj ishte bërë edhe më e fortë nëpër shkollat e ndryshme teolo­gjike në Izrael.

Kishte prej atyre që kishin arritur t’i përmblidhnin të gjitha këto rregullore në një të vetme: në dashurinë ndaj Hyjit mbi çdo gjë. Por kishte edhe prej atyre që thonin se duhej patjetër të shtohej edhe dashuria ndaj të afërmit. Jezusit, pra, nuk i bëjnë një pyetje dosido, por po përpiqeshin të kuptonin sa i përditësuar ishte ai me atë që diskutohej nëpër shkollat teologjike të kohës. Ungjilli thotë madje se farisenjtë «u bashkuan» për të gjetur provën që mund të ishte më e përsosura. U desh një përgatitje paraprake për ta sajuar sa më mirë provën. Prandaj edhe shkon pikërisht një «mësues Ligji» për t’ia bërë pyetjen.

Kjo ishte përgjigjja e Jezusit: «Duaje Zotin, Hyjit tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde! Ky është më i madhi dhe i pari urdhërim. I dyti është i barabartë me të: “Duaje të afërmin tënd porsi vetveten.” Në këto dy urdhërime varet i tërë Ligji dhe Profetët.»

Duke u përgjigjur kështu, Jezusi nuk thotë ndonjë urdhërim të ri (urdhërimin e ri Jezusi do ta jepte në darkën e fundin kur do t’u thotë nxënësve të vet: «Duani njëri-tjetrin sikurse unë ju kam dashur ju.»), por thjesht përmbledh mësimet e rrymave teologjike të kohës. Farisenjtë, duke mos e ditur se në ç’shkollë teologjike të Izraelit kishte studiuar Jezusi, mbeteshin gjithnjë të habitur nga përgjigjet e Tija kaq të sakta. Nuk e dinin se Ai nuk kishte “studiuar” në shkollat e kësaj bote, por në shkollën e dashurisë së Hyjit Trini.

Edhe pse në pamje të parë Jezusi nuk thotë asgjë të re në përgji­gjen e Tij, po ta vërejmë mirë, gjejmë diçka të re në mënyrën sesi Ai e strukturon përgjigjen e Tij. Mësuesi i Ligjit e pyeti Jezusin për «më të madhin urdhërim të Ligjit», pra i foli në njëjës, kurse Jezusi i përmendi dy urdhërime, si t’i thoshte se nuk mund t’i ndante ata. Jezusi këtu pranon më fort ato rrymat teologjike që thonin se janë dy urdhërimet kryesore, pra dashuria për Hyjin dhe dashuria për të afërmin, por, gjithësesi, duket sikur nuk është plotësisht dakord as me atë rrymë. Mënyra sesi Jezusi shprehet, është shumë ndryshe dhe, duhet ta themi, është fantastike, sepse sapo përfundon së thëni urdhërimin e dashurisë ndaj Hyjit, shton këto fjalë të një thellësie mahnitëse: «I dyti është i barabartë më të.» «I barabartë»: pra, nuk mund të flitet për një urdhërim të parë e një tjetër të dytë, por për një urdhërim të vetëm, i cili përfshin njëherësh dashurinë për Hyjin dhe dashurinë për të afërmin.

Tani le t’i marrim pak me radhë këta dy urdhërime, të cilët në fakt qenkan një urdhërim i vetëm. I kërkojmë falje Jezusit se na duhet t’i ndajmë për momentin, por po e bëjmë vetëm me qëllimin që t’i kuptojmë më mirë ato.

«Duaje Zotin Hyjin tënd, me gjithë zemrën tënde, me gjithë shpirtin tënd e me gjithë mendjen tënde!» është shkëputur nga libri i Ligjit të përtërirë (6, 5) e janë fjalët që Moisiu ia kishte thënë popullit të Izraelit para se të hynte në Tokën e Premtuar. Dashuria ndaj këtij Hyji, një dashuri e përnjëmendtë, do të jetë shenja dalluese e popullit të Izraelit kur të arrijë në tokën që i është premtuar. Tundimet për ta dashur më pak Hyjin, do të jenë të shpeshta për Izraelin e prandaj Moisiu ia porosit popullit këtë lloj dashurie «me gjithë zemër, me gjithë shpirt e me gjithë mendje», që të mos rrezikonte të shuhej nga përzierja me besimet pagane të popujve të tjerë. E, rreziku që kjo dashuri të mund të shuhej, mund të shfaqej në dy mënyra: ose duke u joshur nga idhujt e paganëve, ose edhe duke u “lodhur” në ecjen shpirtërore drejt Hyjit të gjallë e të vërtetë. Por Izraeli duhej të shkëlqente në mes të popujve të tjerë si për besnikëri ndaj këtij Hyji që e kishte përzgjedhur në mes të të gjithë popujve, ashtu edhe për këmbë­nguljen për të luftuar tundimin e dorëzimit. Ekspertë të ndryshëm të jetës shpirtërore nuk druhen të pohojnë se, «në jetën me Zotin, nuk ka rëndësi se sa ke ecur, por e rëndësishme është që je në ecje». E kjo nuk është shenjë e vogël e dashurisë së vërtetë për Hyjin.

Ndërsa, në lidhje me urdhërimin e dytë, «Duaje të afërmin tënd porsi vetveten!», të shkëputur nga libri i Levitikut (19, 18), mund të themi shumë gjëra. Pikësëpari, duke urdhëruar dashurinë për të afërmin «si vetveten», me ligj Hyji urdhëron edhe dashurinë e shë­ndoshë për vetveten. Pastaj, duke qenë se në të shumtën e rasteve në këtë pikë të dashurisë për vetveten ne nuk kursehemi, Jezusi nuk ka frikë të na e kujtojë se pikërisht ashtu nuk duhet të kursehemi as për këdo që kemi pranë në jetë.

Shembujt që do të mund të merrnim, do të ishin me mijëra, por po kufizohemi me ato që sjell sot vetë leximi i parë. Edhe këto rreshta i janë thënë popullit të Izraelit në kohën e Moisiut, rreth 1200 vjet para Krishtit, dhe po e shohim se sa janë aktuale edhe sot e kësaj dite.

Thotë Zoti në leximin e parë: «Mos e keqtrajto vejushën as bonjakun!» Është interesante një këshillë e tillë! Duke qenë se njeriu është i tunduar shpesh të nëpërkëmbë atë që është i paaftë për t’u mbrojtur, Zoti e fton popullin e vet që të mos bjerë pre e këtij lloj tundimi. Sa shpesh ndodh që pikërisht në ato familje ku mungon i zoti i shtëpisë, nuk janë të paktë njerëzit që fillojnë t’i nëpërkëmbin ata të mjerë, t’i shfrytëzojnë e t’u bëjnë shumë padrejtësi të tjera. «Nëse do t’i nëpërkëmbni, ata do të kërkojnë ndihmë prej meje e unë do ta dëgjoj ankimin e tyre. Atëherë hillërimi im do të ndizet flakë.» Janë fjalë që e shprehin shumë qartë keqardhjen e Zotit kur nëpërkëmbët i pambrojturi dhe do të duhej të na bënin të mendohemi seriozisht, sepse Ai vetë zotohet se do t’u vijë në ndihmë.

«Nëse do t’i huajosh parà ndokujt prej skamnorëve të popullit tim që është me ty, mos u sill me të si të ishe kamatar: mos i merrni kamatë!» Sa do të donim sikur dymijë vjet pas Krishtit ky qortim të mos ishte më i nevojshëm. Këtu patjetër që nuk është fjala për atë lloj kamate, interesi, që kërkohet edhe nëpër bankat shtetërore apo private, por për ato lloj pazaresh të pista që bëhen nga “bamirës” të cilët ofrohen për t’u ardhur në ndihmë atyre që kanë nevojë urgjente për para, por që ua marrin shpirtin me kamata tejet të kripura. Madje ka njerëz që sigurojnë jetesën e tyre në këtë mënyrë kaq të padrejtë, duke i varfëruar tej mase shumë e shumë familje në nevojë.

«Nëse për peng ia ke marrë të afërmit tënd gunën, ktheja para perëndimit të diellit»: guna ishte një lloj petku që e përdornin sidomos barinjtë kur kullosnin bagëtitë. Shpesh ata rrinin edhe jashtë për t’i ruajtur bagëtitë e tyre dhe, mbuloja me të cilën mbroheshin nga të ftohtit e natës, ishte pikërisht ky petk. Por e kuptojmë lehtë se këtu fjala nuk është vetëm për «gunën», por për çdo lloj borxhi që mund t’i merret ndokujt: ta vonosh borxhin, të mos i japësh rrogën në kohë punëtorit e gjëra të tjera të ngjashme, janë shumë kundër dashurisë ndaj tjetrit, sepse ai i shkretë aty i ka sytë, tek ato para për të cilat ka derdhur djersë e me të cilat mban familjen e vet.

Ja, pra, edhe pse pas rreth 3200 vjetësh, sa aktuale janë këto porosi të Shkrimit Shenjt!

T’i marrim më seriozisht, pra, si dashurinë ndaj Hyjit ashtu edhe dashurinë ndaj të afërmit. Kështu, duke mos u mashtruar se është e mundur të ndahen këto dashuri, do të kemi edhe ne një zemër si ajo e Jezusit, i cili nuk mund t’i ndante ato.

Dom Dritan Ndoci