Mitropoliti Emmanuel i Kalcedonise, kreu i delegacionit të Patriarkatit të Konstandinopojës, për kremtimin e Shën Pjetrit e Shën Palit, 29 qershor 2021 Mitropoliti Emmanuel i Kalcedonise, kreu i delegacionit të Patriarkatit të Konstandinopojës, për kremtimin e Shën Pjetrit e Shën Palit, 29 qershor 2021

Mitropoliti Emanuel: koha jonë nuk është shumë e ndryshme nga ajo e të krishterëve të parë

Intervistë me Mitropolitin e Kalcedonisë, kreun e delegacionit të Patriarkatit të Konstandinopojës, për kremtimin e Shën Pjetrit e Shën Palit: “Kumtimi i Ungjillit në botë nuk është çështje strategjie. Kam frikë se po mendojmë më shumë për mbijetesën e krishterimit, sesa për përhapjen e Lajmit të mirë të ngjalljes së Krishtit”

ANDREA TORNIELLI

         “Kam frikë se po mendojmë më shumë për mbijetesën e krishterimit, sesa për përhapjen e Lajmit të mirë të ngjalljes së Krishtit”. Prej pak muajsh, Mitropoliti Emmanuel e ka lënë Francën, për të marrë titullin e Kishës së Kalcedonisë, duke u bërë numri dy në hierarkinë e Patriarkatit Ekumenik të Konstandinopojës. Ai është i dërguari i Patrikut Bartolomeu në kremtimin e Shën Pjetrit e Shën Palit, në Romë. Në këtë intervistë për mediat e Vatikanit, flet për udhën ekumenike, reflekton mbi enciklikat e fundit të Papës Françesku dhe, duke iu referuar ungjillëzimit, kujton: “Problemi nuk është globalizimi, por marrëdhëniet tona me botën”. Ja çfarë i tha drejtorit tonë editorial, Andrea Tornielli, i cili e pyeti për përgjigjet, që duhet t’i japin të krishterët sfidave të botës së globalizuar:

         Kumtimi i Ungjillit në botë nuk është çështje strategjie. Kam frikë se po mendojmë më shumë për mbijetesën e krishterimit, sesa për përhapjen e Lajmit të mirë të ngjalljes së Krishtit. Në të vërtetë, shohim se si postmoderniteti e sfidon sistematikisht çdo formë institucioni. Kishat tona nuk janë të imunizuara nga kjo përmasë e shekullarizimit bashkëkohor. Fenomeni i zhgënjimit është real dhe prek zemrën e misionit tonë si të krishterë, siç pohon Krishti: “Më është dhënë i gjithë pushteti në qiell dhe në tokë. Shkoni, pra, dhe bëjini dishepuj të mi të gjithë popujt, duke i pagëzuar në emër të Atit, të Birit dhe të Shpirtit Shenjt, duke i mësuar të respektojnë gjithçka ju kam urdhëruar. Dhe mos harroni, unë jam me ju gjithnjë, deri në fundin e kohrave”(shih Mt 28,18-20). Ky përfundim i Ungjillit sipas Mateut nënvizon qartë si u duhet transmetuar besimi në Krishtin atyre, që dyshojnë. Krishti është alfa dhe omega e misionit tonë. Ai është njëkohësisht i pranishëm si në udhën përmes së cilës transmetohet feja, ashtu edhe në fund të kësaj udhe shpirtërore. Prandaj, nuk ka përgjigje tjetër përveçse të vishemi me Krishtin (Rom 13,14), pra, ta jetojmë në pjesën më intime të zemrës misterin e vdekjes dhe të ringjalljes së Zotit, para se t’ia ofrojmë e t’ia kushtojmë atë jetës së botës. Po, në disa anë të globit, të krishterët persekutohen për fenë e tyre. Po, në disa anë të botës, shekullarizimi po e mënjanon krishterimin. Por asgjë nga ç’përjetojmë sot nuk ndryshon dukshëm nga çka janë detyruar të kalojnë bashkësitë e para të krishtera, gjatë treqind viteve të persekutimit aktiv. Rishikimi i letërsisë së asaj kohe është me shumë rëndësi për ne sot. Problemi nuk është globalizimi, por marrëdhëniet tona me botën. “Të jemi në botë, pa qenë të botës”, siç na fton të bëjmë teksti i Letrës drejtuar Dionjetit.

Dy dokumente të fundit magjisteriale të Ipeshkvit të Romës kanë hapur mundësi takimi e diskutimi me fetë e tjera dhe me jo-besimtarët për çështje të rëndësishme për të ardhmen. Enciklikat “Laudato si’” dhe “Fratelli tutti” si mund t’i ndihmojnë të krishterët të përgatiten për një të ardhme më të mirë?

         Shoh në dy dokumentet, që përmendët, një mundësi të shkëlqyeshme për dialog dhe afrim. Por, dua të theksoj këtu rëndësinë e Shenjtërisë së Tij, Patrikut Ekumenik Bartolomeu si në drejtim të mbrojtjes së mjedisit, ashtu edhe në drejtim të atij etosi të solidaritetit, që na gjallëron të gjithëve si të krishterë. Në fakt, gjatë punës së tij 30-vjeçare si kryetar i Patriarkatit Ekumenik, Patriku ka nënvizuar vazhdimisht ndërvarësinë e ruajtjes së natyrës me kujdesin ndaj të tjerëve. Ky shikim shpirtëror mbi planetin i lëkund siguritë tona dhe na bën të vetëdijshëm mbi përgjegjësinë e të krishterëve për ta pranuar me mirënjohje botën, krijimin e saj dhe ata, që e përbëjnë. Këtë sintezë gati sakramentore ia kemi borxh atij. Kështu, i gjithë krijimi bëhet sakrament, mister, në të cilin zbulohet prania shëlbuese e Zotit, e cila mund të realizohet vetëm me një gjest flijues, duke i ofruar Zotit çka na ka ofruar Hyji. Në këtë kuptim, Patriku Ekumenik Bartolomeu deklaron: “Respekti dhe kujdesi për krijimin janë pjesë e fesë sonë, bazë e jetës sonë në Kishë e si Kishë”. Prandaj, në këto dy tekste të Papës Françesku shoh një mundësi për dialog, por sidomos për bashkëpunim ekumenik. Uniteti i të krishterëve ka të bëjë me mbrojtjen e ambientit dhe me kujdesin për të tjerët.

         Ju keni përvojë të konsiderueshme në dialogun ndërfetar, veçanërisht në atë ndërmjet të krishterëve dhe myslimanëve. Çfarë hapash duhet të ndërmerren për njohjen më të thellë reciproke përballë fundamentalizmit dhe abuzimit të fesë, me të cilën shpesh justifikohen urrejtja dhe dhuna?

         Çështja e fundamentalizmit dhe e ekstremizmit fetar nuk është e kohëve të fundit e as kufizohet në një fe të vetme. Shumë studime priren t’i zbulojnë rrënjët e dhunës në kuadrin fetar. Kam frikë se feja është kthyer në fajtor ideal, që i ofron një lloj legjitimiteti urrejtjes për tjetrin. Më lejoni të citoj një shprehje nga Deklarata e Bernës 1992, të cilën Patriku Ekumenik e përmend shpesh në mesazhet e tij: “Krimi në emër të fesë është krim kundër fesë”. Pas kësaj shprehjeje, kemi një konceptim të veçantë të fesë, të lirë nga ata, që synojnë ta devijojnë për përfitime politike. Përvoja ime shumëvjeçare në fushën e dialogut ndërfetar më ka treguar se fjala nuk është aq për fenë, sa për nevojën e dialogut ndërmjet feve. Dialogu është e vetmja armë, në gjendje të ndalë abuzimet e fundamentalizmit dhe të ekstremizmit. Enciklika e Këshillit të Madh të Kishës Ortodokse në Kretë, në qershor 2016, është kuptimplote në këtë drejtim: “Dialogu i sinqertë ndërfetar kontribuon në formimin e besimit të ndërsjellë në promovimin e paqes dhe pajtimit. Kisha lufton për ta bërë ‘paqen nga qielli’ më të prekshme në tokë. Paqja e vërtetë nuk fitohet me forcën e armëve, por vetëm me dashurinë, që ‘nuk përpiqet për interesin e vet’ (1 Kor 13,5). Balsami i fesë duhet të përdoret për të mjekuar e shëruar plagët e vjetra të të tjerëve, jo për të ndezur vatra të reja urrejtjeje”(par. 17).

        Kisha Katolike po fillon një udhëtim kushtuar pikërisht sinodalitetit, me mënyra të reja të përfshirjes së Kishave dhe të pjesëmarrjes së Kishave lokale. Dokumenti i Ravenës flet për sinodalitetin dhe mënyrën e kuptimit të primatit: sipas jush, në ç’pikë është udha ekumenike mbi këto çështje?

        Udhëtimi sinodal i Kishës Katolike, i cili i detyrohet ndikimit të drejtpërdrejtë të Shenjtërisë së Tij Papës Françesku, i flet me forcë Kishës Ortodokse. Në këtë kuptim, presim me interes përfundimet e Sinodit të ardhshëm të Ipeshkvijve, më 2023, i cili do të përqendrohet mbi temën: “Për një Kishë sinodale: bashkim, pjesëmarrje dhe mision”. Guxoj të shoh në zgjedhjen e kësaj teme një nga frytet e marrëdhënieve tona ekumenike. Në fakt, nuk është rastësi që dokumentet më të fundit të Komisionit të Përbashkët Ndërkombëtar për dialog teologjik ndërmjet Kishës Katolike dhe Kishës Ortodokse, që nga Chieti, më 2016, kanë trajtuar lidhjen ndërmjet sinodalitetit dhe primatit. Po ia lë vetë dokumentit detyrën për të hedhur dritën e nevojshme mbi këtë: “Gjatë gjithë mijëvjeçarit të parë”, na thotë dokumenti i Chieti-t, “Kisha në Lindje dhe në Perëndim ishte e bashkuar në ruajtjen e fesë apostolike, në vazhdimësinë e trashëgimisë apostolike të ipeshkvijve, në zhvillimin e strukturave të sinodalitetit të lidhura pazgjidhshmërisht me primatin dhe në kuptimin e autoritetit si shërbim (diakoni) dashurie. Edhe pse bashkimi ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit cënohej nganjëherë, ipeshkvijtë e Lindjes dhe të Perëndimit ishin të vetëdijshëm se i përkisnin një Kishe të vetme”(par. 20).

        Në vittin 2025 do të kremtohet 1700-vjetori i Koncilit të Nikesë e, në atë vit, data e Pashkëve do të përkojë për gjithë të krishterët. Si të përgatitemi për këtë përvjetor?

        Siç dihet, në Koncilin e Nikesë u caktua formula për llogaritjen e datës së Pashkëve. Data e Pashkëve ende llogaritet sipas kësaj metode, megjithëse bazohet në dy kalendarë të ndryshëm: kalendari gregorian për Kishën Katolike dhe ai julian për Kishën Ortodokse. Datat mund të përkojnë, ose të ndryshojnë deri në pesë javë. Çështja e kremtimit të përbashkët të Pashkëve, gradualisht, po imponohet si çështje ekumenike e rendit të parë. E vërtet, si mund të japim dëshmi për të vërtetën e misterit, që qëndron në zemër të dëshmisë së krishterimit, nëse jemi të ndarë për këtë çështje? Unë besoj se Jubileu i afërm duhet të na bëjë të reflektojmë mbi praktikat tona liturgjike, duke respektuar integritetin e korpit të Krishtit. Për Kishën Ortodokse, çështja e kalendarit mbetet problematike dhe historia na ka dëshmuar se mund të shkojmë edhe në skizëm. Edhe kuadri pan-ortodoks para-konciliar nuk qe në gjendje t’i trajtonte këto probleme, duke shkaktuar lindjen e fenomeneve të polarizimit më pak teologjike e më shumë identitare. Kremtimi i Pashkëve në të njëtën të diel, në gjithë botën e krishterë, mbi këtë bazë historike konciliare, do të ishte një mesazh i fuqishëm dëshmie dhe pajtimi.

28 qershor 2021, 14:31