Որոնել

2023.05.09 Riserve idriche di Sarsang (Artsakh) in pericolo

Սարսանգի ջրային պաշարները հասած են ահազանգային սահմանի.

Արդիւնքում, ի յայտ են եկել ոչ միայն մի շարք հումանիտար եւ կենցաղային դժուարութիւններ, այլեւ լուրջ բնապահպանական խնդիրներ՝ կապուած Սարսանգի ջրամբարի պաշարների սրընթաց սպառման հետ

Արցախի Հանրապետութեան պետական նախարար Գուրգէն Ներսիսեան յայտարարութեան մը միջոցաւ ահազանգեց Ատրպէյճանի կողմէ կատարուող ուժանիւթի, տնտեսական, մարդասիրական եւ բնապահպանական ահաբեկչութեան մասին՝ յատկապէս լուսարձակի տակ առնելով Սարսանգի ջրամբարի վիճակը, որ ահազանգային է, որովհետեւ անոր ջուրը՝ ջրելեկտրակայաններու կողմէ օգտագործման բերումով, մեծապէս նուազած է: 

 Շրջափակումէն առաջ Սարսանգի ջրամբարին պատկերը եւ ներկայի վիճակի լուսանկարներու ընկերակցութեամբ հրապարակուած Ներսիսեանի յայտարարութեան յայտարարութեան մէջ կ՛ըսուի հետեւեալը.

«Արցախի Հանրապետութեան 146 օր շարունակուող շրջափակման պայմաններում՝ Յունուարի 9ից ի վեր արդէն 117 օր է, Ադրբեջանը խափանում է միակ բարձրավոլտ էլեկտրահաղորդման գծով Հայաստանից Արցախ էլեկտրամատակարարումը՝ իրականացնելով էներգետիկ (ուժանիւթի), տնտեսական, հումանիտար (մարդասիրական) եւ բնապահպանական ահաբեկչութիւն՝ յաւելեալ դժուարութիւններ ու տառապանքներ պատճառելով Արցախի ժողովրդին: Ինչպէս մինչ այդ, այդպէս էլ Արցախի շրջափակման ընթացքում Ադրբեջանը պարբերաբար խափանել, իսկ Մարտի 22ից արդէն վերջնականապէս արգելափակել է նաեւ Հայաստան-Արցախ միակ խողովակաշարով գազի մատակարարումը, ինչը եւս յանգեցրել է հումանիտար եւ տնտեսական լրջագոյն խնդիրների, ինչպէս նաեւ ելեկտրաէներգիայի ներքին արտադրութեան անխուսափելի աճի եւ ելեկտրամատակարարման համակարգերի գերծանրաբեռնուածութեան:

 «Նման պայմաններում Արցախի Հանրապետութիւնը ստիպուած է կիրառել միայն էլեկտրաէներգիայի արտադրութեան ներքին ենթակառուցուածքը՝ բաղկացած 6 հիդրոէլեկտրակայանից, որոնցից միայն Սարսանգի ջրամբարի հիդրոէլեկտրակայանին բաժին է ընկնում ընդհանուր հզօրութեան շուրջ 70 տոկոսը:

«Քանի որ նախքան Ադրբեջանի կողմից ելեկտրամատակարարման խափանումը Արցախի ներքին արտադրանքը բաւարարում էր պահանջարկի շուրջ 30 տոկոսը, ապա Յունուարի 9ից բնակչութեան նուազագոյն էներգետիկ պահանջարկը բաւարարելու նպատակով Արցախի կառավարութիւնը ստիպուած է եղել կիրառել մի շարք լրացուցիչ միջոցնէր, ներառեալ՝ բոլոր հիմնական տնտեսական ձեռնարկութիւնների գործունէութեան դադարեցում, ելեկտրաէներգիայի ամենօրեայ հովհարային անջատումներ, գործող բոլոր ՀԷԿերի առաւելագոյն հզօրութեամբ շահագործում եւ այլն:

«Արդիւնքում, ի յայտ են եկել ոչ միայն մի շարք հումանիտար եւ կենցաղային դժուարութիւններ, այլեւ լուրջ բնապահպանական խնդիրներ՝ կապուած Սարսանգի ջրամբարի պաշարների սրընթաց սպառման հետ: Անցած տարուայ նոյն ժամանակահատուածի համեմատ՝ այս տարուայ Յունուարի 9ից առ այսօր, էլեկտրաէներգիայի նուազագոյն ծաւալի արտադրութիւնն ապահովելու նպատակով Սարսանգի ջրամբարից բաց է թողնուել գրեթէ երեք անգամ աւելի շատ ջուր, իսկ ջրի մուտքը եղել է շուրջ երկու անգամ աւելի քիչ՝ պայմանաւորուած ընթացիկ տարուայ կլիմայի չորութեամբ: Այժմ Սարսանգի ջրային պաշարները հասել են կրիտիկական (ճգնաժամային) սահմանին՝ մօտ 88 մլն մա (ընդհանուր ջրատարողութեան շուրջ 15 տոկոսը), մօտենալով մեռեալ (չօգտագործելի) ծաւալին՝ շուրջ 70 մլն մա:

 «Այս իրավիճակը ոչ միայն ռիսկի (վտանգի) տակ է դնում Արցախի էլեկտրամատակարարման հեռանկարը եւ խորացնում մարդկանց տառապանքները, այլեւ՝ արդէն յանգեցրել է շրջակայ միջավայրի վրայ բացասական մեծ ազդեցութեան, այդ թւում՝ աղբիւրների չորացման, միկրոկլիմայի վատթարացման, բուսական եւ կենդանական տեսակների անկման եւ այլն: Իրավիճակի անյապաղ չկարգաւորումն ու Արցախի բնականոն էլեկտրամատակարարման չվերականգնումն անխուսափելիօրէն կարճ ժամկէտում կը յանգեցնի վերոնշեալ էներգետիկ, տնտեսական, հումանիտար եւ բնապահպանական հիմնախնդիրների կտրուկ սրման եւ, վերջ ի վերջոյ, հումանիտար աղէտի:

 «Յատկանշական է, որ Սարսանգի ջրամբարի ջուրը անկախութեան ողջ ժամանակաշրջանում, ի տարբերութիւն խորհրդային տարիների, կիրառուել է բացառապէս Ադրբեջանի գիւղատնտեսական նշանակութեան հողատարածքների (շուրջ 96,000 հեկտար) ոռոգման նպատակով, քանի որ Ադրբեջանը միշտ արգելափակած է պահել Արցախի հողատարածքները ոռոգող ջրանցքը: Այնուամենայնիւ, միտումնաւոր ու յանցաւոր կերպով խափանելով Հայաստանից Արցախ էլեկտրամատակարարումը, արհեստական էներգետիկ ճգնաժամ հրահրելով եւ ստիպելով արցախեան կողմին ակտիւօրէն (աշխուժօրէն) օգտագործել Սարսանգի խիստ սահմանափակ ջրային պաշարները՝ Ադրբեջանն, ըստ էութեան, Արցախի ժողովրդին էներգետիկ, տնտեսական եւ բնապահպանական ահաբեկչութեան ենթարկելուց բացի, զրկում է նաեւ սեփական ժողովրդին ամառուայ շոգ (տաք) ամիսներին Սարսանգի ջրամբարից բաւարար ոռոգման ջուր ստանալու հնարաւորութիւնից: Փաստօրէն, նաեւ նշուած յանցաւոր նպատակների համար էին Ադրբեջանի կառավարութեան՝ քաղաքացիական հագուստով գործակալները կամ »էկո-ահաբեկիչները«, իբր, այդքան եռանդուն պայքարում՝ շրջափակման մէջ պահելով Արցախի ժողովրդին:

 «Կանգնած լինելով Սարսանգի ջրային պաշարների ու Արցախի էներգաարտադրութեան ներքին հնարաւորութիւնների սպառման եւ հումանիտար աղէտի մօտալուտ վտանգի առջեւ՝ եւս մէկ անգամ կոչ ենք անում ողջ միջազգային հանրութեանը, համապատասխան միջազգային կառոյցներին, երկրների կառավարութիւններին եւ Արցախի ժողովրդի իրաւունքներով ու անվտանգութեամբ իսկապէս մտահոգ բոլոր անձանց, չանտեսել էներգետիկ, հումանիտար, բնապահպանական եւ տնտեսական այս աղէտալի իրավիճակը եւ անյապաղ քայլեր ձեռնարկել՝ ստիպելու Ադրբեջանին հրաժարուել նման միջնադարեան, ահաբեկչական ու դաժան պահուածքից թէ՛ մարդկանց, եւ թէ՛ շրջակայ միջավայրի նկատմամբ«:

Պետական նախարարը հրապարակեց նաեւ Սարսանգի ջրամբարի արբանեակային լուսանկարները՝ 1 Յունուար 2023ի եւ 28 Ապրիլ 2023ի դրութեամբ՝ ծովու մակերեսէն համապատասխանաբար 705.8 եւ 671.5 մեթր բարձրութեամբ մակերեւոյթով:

Այս մասին ահազանգեց նաեւ Արցախի Հանրապետութեան Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցուածքներու նախարարութիւնը՝ դիտել տալով, որ առաւել քան երեք ամիսէ ի վեր Ատրպէյճան կը խոչընդոտէ Աղաւնոյ-Բերձոր հատուածին մէջ Հայաստանէն Արցախ մտնող միակ բարձրավոլթ գիծի խանգարումը ուղղելու գործընթացը: Աւելի՛ն, ուժանիւթի ճգնաժամը խորացնելու նպատակով, Ատրպէյճան պարբերաբար կը խափանէ Հայաստանէն Արցախ մտնող կազատարի աշխատանքները. վերջին անջատումէն արդէն 2 ամիս անցած է:

«Արդիւնքում Սարսանգի ջրամբարի վրայ կառուցուած ՀԷԿը էներգետիկ ճգնաճամը մեղմելու միակ տարբերակն էր եւ ձմրանը էլեկտրաէներգիա ստանալու համար աննախադէպ շատ ջուր է բաց թողնուել ջրամբարից», կը տեղեկացնէ նախարարութիւնը՝ հրապարակելով լուսանկարներ շրջափակումէն առաջ  Սարսանգի ջրամբարին պատկերը եւ ներկայի վիճակը:

Աղբիւրը` Ասպարէզ

Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ

09/05/2023, 08:25