Արhեստագիտութիւնը չի կարող փոխարինել մարդկային շփումին. Ֆրանչիսկոս Պապ

Մարիամ Երեմեան - Վատիկան

Ֆրանչիսկոս Սրբազան Քահանայապետը այսօր՝ Փետրուար 20ին ընդունեց Կեանքի Քահանայապետական Կաճառի Լիագումար Ժողովի մասնակիցները, որոնց արտասանած ճառին մէջ Պապը ակնարկելով քննարկուող նիւթը՝ անձի, նորայայտ արհեստագիտութեան եւ ընդհանուր բարիքի միջեւ յարաբերութիւնները, նշեց, որ. «դա նուրբ սահման մըն է, ուր կը հանդիպեն առաջընթացը, բարոյագիտութիւնը և հասարակութիւնը, և ուր հաւատը, իր բազմամեայ արդիականութեամբ, կարող է արժէքաւոր ներդրում ունենալ»:

Եկեղեցին երբեք չէ դադրած խրախուսել գիտութեան և արհեստագիտութեան առաջընթացը՝ ի սպաս անձի արժանապատւութեան և յանուն մարդկային «ամբողջական և ամբողջացուցիչ» զարգացման, ըսաւ Ֆրանչիսկոս Պապը յղում կատարելով  Կաճառի հիմնադրման քսանհինգերորդ տարեդարձի առիթով անոնց ուղղած իր նամակին և այդ առումով կարևոր դիտեց ուշադրութիւնը հրաւիրել երեք մարտահրաւէրներու վրայ.

·      արհեստագիտական աշխարհի մէջ մարդու կենսապայմաններու փոփոխութիւնը.

·      նոր արհեստագիտութիւններու ազդեցութիւնը «մարդ» և «յարաբերութիւններ» սահմանման վրայ

·      «գիտելիք» հասկացութիւնը և անոր հետեւանքները

Արհեստագիտական աշխարհի մէջ մարդու կենսապայմաններու փոփոխութիւնը.

Արհեստագիտական եղանակով շրջակայ միջավայրի փոխակերպումը և անոր կենսապայմաններու բարելաւումը, որ ըստ Քահանայապետի յատուկ է մարդուն, կ’օգնէ մեզ աւելի լաւ հասկանալու մարդկային բանականութեան արժէքն ու ներուժը և միեւնոյն ատեն մեզ կը պատմի արարչագործութեան հանդէպ ունեցած մեծ պատասխանատուութեան մասին:

Ֆրանչիսկոս այս համատեքստին մէջ ընդգծեց, որ ի տարբերութիւն անցեալի, այսօրեայ արհեստագիտական միջոցներու արագ զարգացումը առաւել ակնյայտ կերպով ցոյց կու տայ մարդու և «հասարակաց տան» միջև փոխկապուածութիւնը, ինչը միշտ չէ, որ կանխատեսելի հետևանքներ և զարգացումներ ունի, որոնց վառ օրինակ են՝ կլիմայական փոփոխութիւնները, համավարակները, գաղթականութիւնը և այլ ճգնաժամերը, որոնց առաջացրած հետեւանքները կ’ազդեն մէկը միւսին վրայ՝ ուժեղացնելով ներգործութիւնները։ «Առողջ արհեստագիտական զարգացումը չի կարող հաշուի չ’առնել այս բարդ միահիւսումները», յարեց Ան։

Սրբազան Պապը հաստատեց, ուստի, որ անհրաժեշտ է վերահսկել փոխակերպումներու արագութիւնը, փոփոխութիւններու փոխազդեցութիւնը և ընդհանուր հաւասարակշռութիւն երաշխաւորելը։

Նոր արհեստագիտութիւններու ազդեցութիւնը «մարդ» և «յարաբերութիւններ» սահմանումի վրայ և յատկապէս առաւել խոցելի անձերուն վրայ.

Չափանիշները, որոնցով կարելի է զատորոշել մարդկայինն ու արհեստագիտականը, գնալով աւելի կը դժուարանան, ուստի անհրաժեշտ է վճռականօրէն վերահաստատել անձնական խղճի հայեցակարգի կարևորութիւնը փոխյարաբերութիւններու փորձի տեսանկիւնէ՝ մարդկային յարաբերութիւններու ցանցէն ներս արհեստագիտութիւնը չի կարող փոխարինել մարդկային շփումին, վերացականը (վիրթուալը) չի ​​կարող փոխարինել իրականին:

Գիտահետազօտական​​գործընթացներէն ներս անձի և համայնքի միջև փոխյարաբերութիւնները երբեմն բարոյագիտական բարդ հետևանքներ ունեն, շարունակեց Պապը և օրինակ բերաւ առողջապահական ոլորտը, ուր ծառայութեան որակը կախուած է նաև տուեալներու հաւաքագրումներէն, ուր սակայն անձնական տուեալներու գաղտնիութիւնը պէտք է կարողանալ ապահովել տեղեկատուական փոխանակման ժամանակ:

Սրբազան Քահանայապետը շեշտեց նաև անհաւասարութիւններու կրճատելու և խնամքի ու բուժումի հասանելիութեան կարևորութիւնը յատկապէս փխրուն անձերուն՝ ինչպէս օրինակ հաշմանդամները և աղքատներ:

Երրորդ մարտահրաւէր՝ գիտելիք հասկացութեան սահմանումը և անոր հետևանքները:

Անհրաժեշտ են աւելի յստակ ձևակերպուած ձևաչափեր, որոնք հաշուի առնեն յարաբերութիւններու միահիւսումը, որոնցմէ հիւսուած են առանձին իրադարձութիւնները:

Ֆրանչիսկոս Պապը յղում կատարեց իր Evangelii gaudium և Laudato si' շրջաբերականներուն, մասնաւորապէս ուր ընդգծած է գիտելիքի կարևորութիւնը մարդկային չափերով, որ «ամբողջը կը գերազանցէ մասերը» և որ «աշխարհի մէջ ամեն բան սերտօրէն կապուած է» և շեշտեց, որ, որ նման գաղափարները կարող են նորացուած մտածելակերպ խթանել նաև աստուածաբանական բնագաւառէն ներս՝ նպաստելով նոր մարդկայնապաշտութեան սահմանմանը և խրախուսելով գիտութեան, արհեստաբանութեան և հասարակութեան միջև փոխադարձ ունկնդրումն ու ըմբռնումը:

Այս առումով Պապը շեշտեց նաև տալիս է մեծ կրօններու միջև երկխօսութեան կարևորութիւնը, որոնք ունեն «դարաւոր իմաստութիւն, որը կարող է օգնել այս գործընթացներուն:

Աւարտին Ֆրանչիսկոս Պապը հրաւիրեց ներկաներուն շարունակել վերջին տարիներու ստանձնած պարտաւորութիւնները՝ որպէսզի գիտական ​​և արհեստագիտական աճը համակերպուի «մարդու զարգացման պատասխանատուութեան, արժէքներու և խղճի հետ» և օրհնելով զանոնք խնդրեց աղօթել իրեն համար: