Սուրբ Ներսէս Շնորհալի` Մեծ հայրապետն հայոց. Ներսէս եպիսկոպոս եւ Հայոց պատուիրակութիւնը Հռոմ
Քրիստոսի հետեւորդ եւ աշակերտ ըլլալ՝ այսինքն քրիստոնեայ ըլլալը սոսկ պատկանելիութիւն մը կամ անդամագրութիւն մը չի կրնար ըլլալ։ Կենսական միութիւն մը կը պահանջէ, Յիսուսի խօսքերով՝ ճիւղի նման պէտք է միացած ըլլայ բունին, որպէսզի սնուի միեւնոյն աւիշէն որ կը բարձրանայ արմատներէն մինչեւ հեռաւոր ծիլերը, կենդանացնելով ամբողջ ծառը։ Քրիստոնեան չի կրնար կեանք ունենալ եթէ միացած չըլլայ Քրիստոսի, ինչպէս մարմնի անդամները չեն կրնար եթէ միացած չըլլան գլխուն։ Այս ամբողջական միութիւնը վերականգնելու համար մեր սուրբ հայրերը ջանք չեն խնայած եւ Ներսէս Շնորհալիի օրոք ալ կատարուած են բազմաթիւ փորձեր հարթելու համար դժուարութիւնները եւ հասնելու համար ցանկալի միութեան։
Եսայի Նչեցի Գլաձորի հռչակաւոր Րաբունապետը կը հաղորդէ թէ Քահանայապետական Նուիրակ Ալբերիկոսը, որ հանդիպած էր Գիրգոր Գ. Հայոց Կաթողիկոսին թէ՛ Եդեսիայ եւ թէ՛ Երուսաղէմի ժողովին, վերադառնալով Հռոմ հանդիպումներու մասին կը զեկուցէ Իննովկենտիոս Պապին, որ նամակով մը կը խնդրէ անձամբ ծանօթանալ Կաթողիկոսի եղբօր՝ Ներսէսի հետ, որու մասին այնքան լսած էր, եկեղեցական հարցերու մասին քննարկումներ կատարելու համար։
Այս յարաբերութիւններու շրջանակին մէջ կը զետեղուի Գրիգորիս Գ. Հայոց Կաթողիկոսի ուղարկած պատուիրակութիւնը, որ 1144ի գարնան ճամբայ ելած էր եւ մէկուկէս տարուան ճամբորդութենէն ետք՝ 1145ի աշնան Հռոմ կը ժամանէ։ Պատուիրակութիւնը կը գլխաւորէր եպիսկոպոս մը, որու անունը դժբախտաբար պատմութիւնը թանձր շղարշով քօղարկած է։
Արդեօ՞ք այդ եպիսկոպոսը Կաթողիոսի հարազատ եղբայրը՝ Ներսէս Շնորհալին էր։ Յայտնի չէ։
Ներքին խռովութիւնները ստիպած էին Հռոմի նորընտիր Պապ Եւգենիոս Գ.ին Վիդերպոյ քաշուիլ։ Այս իսկ պատճառով պատուիրակութիւնը այդ քաղաքը կ՚ուղղուի։ Հայկական եւ լատինական դիւաններուն մէջ քիչ տեղեկութիւն պահպանուած է այս պատուիրակութեան հետ կապուած դէպքերուն, դրդապատճառներուն ու ձեռքբերումներուն մասին, նոյնիսկ եթէ Ոթոն Պաւիերայի Ֆրիզինկէն քաղաքի արքեպիսկոպոսը ականատեսի վկայութեամբ իր Ժամանակագրութեան մէջ կը յիշատակէ այս պատուիրակութեան մասին։։
Մխիթար Ապարանեցի կը կրկնէ Սիսի գաւազանագրքի տեղեկութիւնը, որ Գրիգորիս Գ. Պահլաւունիի մասին կը գրէր. «Իրեն նամակ գրեց Հռոմի [Ոնորիոս Բ.] հայրապետը եւ խնդրեց Ծննդեան եւ Մկրտութեան տօները՝ Հռոմի մեծ եկեղեցւոյ եւ ամբողջ աշխարհի հետ միասին կատարել եւ ջուր լեցնել սուրբ խորհուրդին մէջ։ Իրմէ ետք Իննովկենտիոս Պապն ալ նոյնը գրեց եւ անհրաժեշտ ըլլալը ցոյց տուաւ»։
Թէեւ Եսայի Նչեցի այս դէպքերէն շուրջ 160 տարի ետք կը գրէ. «այսօր մեր ձեռքն ունինք [Հռոմի Պապի] Հարցադրումը անոր տրուած Պատախանով հանդերձ», Գրիգորի Կաթողիկոսի եւ Ներսէս Շնորհալիի կողմէ շարադրուած, սակայն դժբախտաբար առ այսօր չէ յայտնաբերուած նման գրութիւն մը։
Եկեղեցիներու մերձեցման այս փորձերը միշտ ապարդիւն մնացին, շարունակ ծիսական եւ աւանդական սովորութիւններու տարբերութեան վրայ կեդրոնանալով եւ չկարենալով գերազանցել այս խոչընդոտները։
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
