Սուրբ Ներսէս Շնորհալի` Մեծ հայրապետն հայոց - Ներսէս՝ Եպիսկոպոսի ուղեւորութիւնը Արեւելեան Հայաստան։
Ներսէս՝ Եպիսկոպոսի ուղեւորութիւնը Արեւելեան Հայաստան
Ս. Ներսէս Շնորհալիի երէց եղբայրը՝ Գրիգորիս Գ. Պահլաւունի Կաթողիկոսը Ծով դղեակը փոխադրելով հայրապետական աթոռը՝ կը ձեռնարկէ լաւագոյն կերպով կազմակերպելու ոչ միայն իր աթոռանիստը այլ նաեւ իրեն յանձնուած հօտը։
Այս պատճառով իսկ Կարմիր վանքէն իր մօտ կը հրաւիրէ կրտսեր եղբայրը՝ Ներսէսը եւ աշակերտներ հաւաքելով միասին սկիզբ կու տան ուսումնական ընթացքին, վարդապետարանի լրջութեամբ պատրաստելու համար ապագայ նուիրեալ հոգեւորականներ եւ ուսեալ վարդապետներ։
Այս տարիներուն, շատ հաւանաբար 1121 թուականին, Ներսէս կը շարադրէ 1600 տողնոց «Վիպասանութիւն» կոչուած տաղաչափուած պատմական յիշատակարանը, ներկայացնելով Պահլաւունի ընտանիքի պատմութիւնը Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչէն մինչեւ Գրիգոր Վկայասէր։
Շուրջ 1125ին Գրիգորիս Կաթողիկոս զինք եպիսկոպոս կը ձեռնադրէ եւ պատուիրակութեամբ կ՚ուղարկէ արեւելք՝ հայրապետական աթոռը Անի տեղափոխելու մտադրութեամբ եւ հեռանկարով։ Ներսէս կ՚այցելէ նաեւ արեւելեան Հայաստանի հռչակաւոր վարդապետարանները՝ Գանձասար, Հաղբատ, Սանահին, Գետիկ եւ Հաղարծին, ինչպէս նաեւ Մաքենոցաց եւ Թեղենեաց վանքերը եւ կը ծանօթանայ նշանաւոր վարդապետներու։ Շատ հաւանաբար անոնց ներկայութեան քաղցրածորան քարոզներ եւ գիտական, հիմնաւոր, հանճարեղ ճառեր խօսած ըլլայ, որոնց յուշով եւ կարօտով այդ վարդապետներէն ոմանք աւելի ուշ իրմէ պարզաբանումներ կը խնդրեն։
Այսպէս, Հաղբատի վանական՝ Վարդան վարդապետի խնդրանքով կը շարադրէ Դաւիթ Անյաղթ փիլիսոփայի անունով մեզի հասած «Բարձրացուցէ՛ք» ճառը պարզաբանող 606 տողնոց «Ներբող Ս. Խաչին» խորաթափանց տեսութեամբ աստուածաբանական ընդարձակ մեկնութիւնը։
Նոյնպէս Հաղբատի Առաջնորդ Գէորգ եպիսկոպոսը կը դիմէ իրեն՝ խնդրելով Ս. Սարգիսի վկայաբանութիւնը։ Մալաթիայի մօտ գտնուող Մար-Պարսումա ասորի վանքի առաջնորդ Միքայէլին Ներսէս Շնորհալի թարգմանել կու տայ Ս. Սարգիսի վարքը եւ սրբագրելով Հաղբատի առաջնորդին կ՚ուղարկէ 1158 թուականին նամակի մը ընկերակցութեամբ։
Ստեփանոս վարդապետ, Ալիշանի համաձայն Վանի շրջակայքի Ստեփանոս Իմաստասէր եպիսկոպոսը Շնորհալիէն կը խնդրէ, Դաւիթ Անյաղթի վերագրուած «Ամենայն չար տանջելի» իմաստասիրական եւ բարոյական գրութեան մեկնութիւնը։ Ներսէս կ՚ընդառաջէ գեղեցիկ բայց համառօտ գրութեամբ մը, շատ հաւանաբար 1165 թուականին, երբ Թորոս եւ Օշին իշխաններու հաշտարար դերը ստանձնած էր։
Բժշկապետ եւ աստղագէտ Մխիթար Հերացիի խնդրանքով Ներսէս Շնորհալի կը գրէ «Յաղագս երկնից եւ զարդուց նորա» 120 տողնոց դիմառնական քերթուած մը, ուր երկինքն անձամբ կը պատմէ արեւի, լուսնի, աստղերու արարումը եւ երկնային համակարգի յօրինուածքը։ Շնորհալի իր այս աշխատութեան 62 տողնոց յորդորակ մը կը կցէ, որու տողերու սկզբնատառերը կը հիւսեն հետեւեալ նախադասութիւնը. «Մխիթար Բժիշկ ընկալ ի Ներսէսէ զայս բան», այսինքն՝ Մխիթար Բժիշկ՝ ընդունէ Ներսէսէն այս խօսքը»։
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
