Հայ եկեղեցւոյ ծէսը և ծիսակարգը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (Ձ)
Ձ. Հաղորդում
Այսօրուայ հաղորդումի ընթացքին՝ պիտի անդրադառնանք Մեծ Պահոց շրջանի Պատարագին:
Հինէն ի վեր, Քառասնորդաց Պահոց շրջանին եւս Պատարագ տեղի կ'ունենար: Ը. դարուն, Յովհան Իմաստասէր կ'ըսէ թէ «յարձակ աւուրսն քրիստոնեան ոչ մատչի պատարագին» և թէ «արժանի է ի սուրբ քառասնորդս պահոցն յաւուր շաբաթու և կիւրակէի պատարագ մատուցանել»: Իմաստասէր կ'աւանդէ, թէ ինք կանոնաւոր կերպով կը պատարագէր «ի սուրբ քառասնորդացս Զատկին մինչեւ ի սուրբ Պենտէկոստէն... զի ամենայն օր կիրակի է և ի նոսա կատարի աստուածային խորհուրդն»:
Այսուհանդերձ, Մեծ Պահոց շրջանին՝ Եկեղեցւոյ ծիսական կեանքին մէջ որոշ փոփոխութիւններ տեղի կ'ունենան: Այսպէս, Մեծ Պահոց առաջին կիրակիի Բուն Բարեկենդանի նախօրէին՝ Կ. Պոլսոյ Ս. ժողովի 150 Հայրապետներու յիշատակութեան օրը, Երեկոյեան ժամերգութեան աւարտին՝ «Համբարձի» սաղմոսի և շարականի երգեցողութենէն յետոյ կը փակուի սուրբ խորանի վարագոյրը: Եկեղեցին դրախտի օրինակն է և խորանի փակուիլը կը խորհրդանշէ Ադամի ու Եւայի դրախտէն արտաքսումը. երբ ըստ Աստուածաշունչի՝ Աստուած արտաքսեց նախահայրերը բերկրութեան դրախտէն, և հրամայեց քերովբեներուն որ բոցեղէն սուրով հսկեն դէպի կենաց ծառը առաջնորդող ճանապարհը: Ադամի և Եւայի գործած մեղքի պատճառով՝ մարդոց առջեւ փակուեցաւ Երկինք առաջնորդող դուռը:
Այսօր Եկեղեցին որպէս մայր՝ Մեծ Պահոց Քառասնորդաց շրջանին, կը հրաւիրէ ամէնքը որ պահք պահեն և ապաշխարեն, որպէսզի ուրախութեամբ տօնախմբեն Յիսուսի Քրիստոսի հրաշափառ Յարութիւնը: Նախկին դարերուն, Մեծ Պահոց շրջանին կը փակուէր նաեւ եկեղեցւոյ դուռը, և հաւատացեալները դրան առջեւ կ'աղօթէին: Այս առնչութեամբ՝ Յովհան Իմաստասէր Հայրապետ կը գրէ. «Կան ոմանք, որոնք քառասնորդաց պահոց շրջանին՝ շաբաթ և կիրակի օրերը տրտմութեամբ և ապաշխարութեամբ պատարագ կը մատուցանեն, և միւս հինգ օրերը թոյլ չեն տար որ փրկչական խորհուրդը կատարուի»: Ս. Հայրապետը բուռն կերպով կը պայքարի այդպիսի պահք բռնողներուն դէմ, պահանջելով պատուել այդ օրերուն մարտիրոսաց և յարութեան յիշատակները: Մեծ Պահքի ընթացքին՝ խորանը փակ մատուցուող սուրբ Պատարագները հետեւեալ տարբերութիւններն ունին միւս օրերուն մատուցուող Պատարագներէն: Պատարագի ընթացքին՝ հրեշտակներու փառաբանութիւնը խորհրդանշող՝ քշոցներու զուարթ հնչեղութիւնը կը դադրի: Նշխարի և գինիի օրհնութիւնը և «Առաջադրութեան աղօթքը» լռելեան կը կատարուի:
«Խորհուրդ խորին» և «Բարեխօսութեան» չեն երգեր. ինչպէս նաեւ խնկարկութիւն և «Աշխարհագալոց» չըլլար: Ատեանին մէջ ժամօրհնողը կ'արտասանէ «Տէրունական աղօթք»-ը և սաղմոսերգութիւնը, որմէ յետոյ սարկաւագը վարագոյրի ետեւէն կը ձայնէ «Օրհնեա՛, Տէր», որուն իբրեւ պատասխան կը յաջորդէ ժամամուտը: Սարկաւագի՝ «Ողջոյն տուք միմեանց ի համբոյր սրբութեան» ազդարարումէն յետոյ, քահանան ժողովուրդին ողջոյն չի փոխանցեր: Մինչեւ սուրբ Զատիկ, Աւետարանը ի տես ժողովուրդի ոչ կը համբուրեն ոչ ալ կը բարձրացնեն ի նշան անոր, որ Ադամը զրկուեցաւ Կենաց ծառի ճաշակումէն. նոյնպէս՝ «Հաւատամքի» ու «Կեցցոյի» ժամանակ: Մեծ Պահքի ընթացքին միայն Տեառնընդառաջին, Աւետումն Ս. Աստուածածնի, Ս. Գրիգոր Լուսաւորչի մուտն ի վիրապի և Ծաղկազարդի տօներուն կը մատուցուի բաց Պատարագ: Ծաղկազարդի նախօրէին՝ Շաբաթ երեկոյեան, Ղազարու յարութեան յիշատակի օրը, ժամերգութեան աւարտին՝ խորանի մեծ վարագոյրը կը բացուի, յայտնելով Մեծ Պահոց շրջանի աւարտը:
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
