Խոր Վիրապ Խոր Վիրապ 

Հայ եկեղեցւոյ ծէսը և ծիսակարգը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (ԽԲ)։

Այսօրուայ հաղորդումի ընթացքին պիտի անդրադառնանք Երեկոյեան ժամերգութեան երկրորդ բաժնին:

ԽԲ. Հաղորդում

Ունկնդրէ լուրը

Ողջոյն ձեզ յարգելի ունկնդիրներ

Այսօրուայ հաղորդումի ընթացքին պիտի անդրադառնանք Երեկոյեան ժամերգութեան երկրորդ բաժնին:

Երեկոյեանի բաժանման գալով՝ առաջին և հաստատուն մաս պէտք է նկատել մինչեւ Համբարձին. երկրորդը՝ Համբարձիէն յետոյ, որ փոփոխական է ըստ պատշաճի: 

Կիրակնամուտի արձակման կարգ

Երեկոյեան ժամերգութեան Համբարձի շարականէն ետք կու գայ Արձակման կարգը, որ երկու տեսակ է. կիրակամուտի, սրբոց կամ պահոց: Մինչ փոխասացները «Աստ օրհնեցէք» սաղմոսը կ'արտասանեն, անոր աւարտին սարկաւագը բարձրաձայն կ'ըսէ «Խնդրեսցուք» քարոզը, որուն առ ի պատասխան դպրաց դասը կ'երգէ «Կեցո Տէր» և երեք «Տէր Ողորմեա» ձայնիւ: Ժամարարը կ'արտասանէ «Թագաւոր խաղաղութեան» աղօթքը և «Հայր մերը» և ապա կ'արձակէ «Օրհնեալ եղերուք»ով: Արձակման այս կարգը կը կրէ որոշ փոփոխութիւն՝ Աստուածածնի, Խաչի և Եկեղեցւոյ տօներուն: Այսպէս՝ Աստուածածնի և Յայտնութեան օրերուն՝ վերջին քարոզը կ'ըսուի «Ս. Աստուածածին» իսկ աղօթքը՝ «Ընկալ Տէր»:

Խաչի տօնին ինչպէս նաեւ Մեծ պահոց շրջանին՝ Շաբաթ և կիրակի օրերու քարոզն է «Ս. Խաչիւս», աղօթքը՝ «պահպանեա զմեզ». Սակայն Մեծ պահոց օրերուն՝ օրհնութեան աղօթքը առանց Աւետարանի և առանց շուրջառի կը կատարուի: Տէրունի օրերուն և յարութեան կիրակիներուն Համբարձի շարականներէն յետոյ կ'ըսուի քարոզ՝ «Խնդրեսցուք» «Կեցո Տէր» ձայնիւ, աղօթք և արձակում: Եկեղեցւոյ տօնին քարոզն է «Սուրբ Եկեղեցեաւս», աղօթք՝ «առ դրանս Սրբոյ Եկեղեցւոյ»: Իսկ սրբոց և պահոց օրերուն՝ Համբարձի շարականին կը յաջորդէ «Հայր գթած» աղօթքը և «որ բնակեալ» սաղմոսը, որուն կը յաջորդէ Մաղթանք, Քարոզ և «Յոյս կենաց» աղօթք և այսպէս իր աւարտին կը հասնի Երեկոյեանը:  

Նախատօնակ

Նախատօնակ կը նշանակէ այս կամ այն տօնի սկզբնաւորութիւնը, որ բնականաբար կը կատարուի նախորդ օրը երեկոյեան՝ ժամերգութեան արձակումէն յետոյ: Ան տեսակ մը յաջորդ օրուայ տօնին նախապատրաստութիւնն է: Հայ Եկեղեցւոյ Տօնացոյցի համաձայն՝ նախատօնակը կը սկսի ուղղակի «Հայր գթած» աղօթքէն ետք:  

Ըստ աւանդութեան՝ նախատօնակը կը կատարուի եկեղեցւոյ ատեանը, եկեղեցականը իր շուջառով և Աւետարանով, սարկաւագը խաչվառով և բուրվառով, իսկ դպիրները մոմերով և ամենայն զարդիւք: Նախատօնակը կը սկսի «Եւ եւս խաղաղութեան զՏէր աղաչեսցուք» քարոզով, ապա «Օրհնութիւն» և «Փառք Հօր» և «Այժմ և միշտ»: Նախատօնակին թէ՛ հանդիսապետ եպիսկոպոսը և թէ՛ միւս ներկայ եկեղեցականները պէտք է  շուրջառ հագնին: Խունկի օրհնութենէն ետք, ատեանի աջ և ձախ կողմերը համախմբուած դպիրները, փոխն ի փոխ կ'երգեն յաջորդ օրուայ տէրունի տօնին կամ սուրբին նուիրուած «Օրհնութիւն» շարականը, Հարցը, Մեծացուսցէ, Ողորմեան և Տէր յԵրկնիցը, «Համբարձի»ի փոխարէն: Երկու տեսակ նախատօնակ կայ, Տէրունի և Սրբոց: Տէրունի տօներուն նախատօնակներու շարականներու երգեցողութենէն անմիջապէս յետոյ կ'ըսուի քարոզ «կեցո՛ Տէր» և աղօթք: Սրբոց տօներուն՝ «Օրհնութիւնն իւր սարօքն» երգելէն յետոյ հանդիսապետը ձայնով կ'ըսէ. «Քրիստոս Աստուած մեր» երեք տուներէ բաղկացած գեղեցիկ մաղթանքը, որուն կը յաջորդէ «Ս. Ճգնաւորօքն» քարոզը, «որ ընտրեցեր» աղօթքը և կամ «Պսակիչ սրբոցը»: Նախատօնակ ունին բոլոր Տէրունի տօները, ի բացառեալ՝ Խաչի, Եկեղեցւոյ և Վարդավառի տօներուն:

Յաւելուածական մաս 

Հայ Եկեղեցւոյ ծիսական կարգին համաձայն՝ Զատկէն մինչեւ Հոգեգալսուստ, յաջորդաբար կը կարդացուին չորս Աւետարաններէն հատուածներ. Առաւօտեան ժամուն՝ Ղուկասու աւետարանէն, Ճաշու ժամուն՝ Յովհաննու, Երեկոյեան՝ առաջին աւետարանը Մատթէոսէն, և երկրորդը՝ արձակման աւետարան Մարկոսէն: Սոյն յաւելուածի միտք բանին այն է թէ Զատիկէն մինչեւ Հոգեգալուստ չորս աւետարանները մինչեւ չարչարանաց ճառը կարդալով՝ իրենց աւարտին կը հասնին: Այսպէս, Առաւօտուն՝ «Տէր յերկնից» շարականէն ետք, սաղմոս կ'երգուի ի ձայն, տուն առ տուն, դպրաց դասի կողմէ, որուն կը հետեւի Ղուկասու Աւետարանական ընթերցում: Իսկ Երեկոյեանի սկիզբը և Համբարձի շարականէն ետք, սաղմոս կ'երգուի ի ձայն, տուն առ տուն, դպրաց դասի կողմէ որուն կը հետեւի Մատթէոսի կամ Մարկոսի Աւետարանական ընթերցում:  

 

Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ

18/03/2021, 10:19