Հայ եկեղեցւոյ ծէսը և ծիսակարգը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (ԻԷ)։

ԻԷ. Հաղորդում

Ողջոյն ձեզ յարգելի ունկնդիրներ

Այսօր, մեր հաղորդաշարի ընթացքին՝ պիտի անդրադառնանք Գիշերային Ժամերգութեան սկզբնաւորութեան:

Գիշերային ժամերգութիւնը կը սկսի «Հրաժարիմք, խոստովանիմք, մեղայ և ողորմեսցի» աղօթքներով, ինչ որ ցոյց կու տան թէ եկեղեցականին և ներկայ հաւատացեալներուն համար անհրաժեշտ է խոստովանանքը, և մեղքերէ հրաժարումը և մաքուր սրտով աղօթքը. ասոնց կը յաջորդէ Հայ Եկեղեցւոյ դաւանութիւնը, որով կ'արտայայտենք մեր Հաւատամքը: Հայ Եկեղեցւոյ բոլոր Ժամերգութիւնները Տէրունական աղօթքով (Հայր մերով) կը սկսին և նոյն աղօթքով կը վերջանան: «Հայր Մեր»ը ամենաժողովրդական աղօթքներէն մէկը կը համարուի, որ իր մէջ կը բովանդակէ Քրիստոսի վարդապետութեան սկզբունքները: Տէրունական աղօթքը կը գտնուի Մատթէոսի (Զ, 10-13) և Ղուկասու (ԺԱ, 2-4) Աւետարաններու մէջ: Հայ Եկեղեցին որդեգրած է Մատթէոս Աւետարանիչի աւանդածը:

Ժամերգութեան մէջ Տէրունական աղօթքը կը սկսի «Օրհնեալ Տէր Մեր Յիսուս Քրիստոս» նախաբանով, որ ուղղուած է Քրիստոսի, որովհետեւ քրիստոնէական դաւանութեան լրումը Քրիստոսն է, և կ'արտասանուի աւագ երէցի կողմէ բոլոր ժամերգութեանց սկիզբը և աւարտին: Լատին Եկեղեցին՝ «Յանուն Հօր, և Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ» (Մտթ ԻԸ, 19) նախաբանով, որ Քրիստոսի վարդապետութեան կարեւոր մէկ մասը կը կազմէ: Իսկ Յոյն Եկեղեցին «Օրհնեալ է Տէր Աստուած մեր, յամենայն ժամ, այժմ և միշտ և յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն» նախաբանով կը սկսի իր ժամերգութիւնները: Գիշերային ժամերգութեան առաջին մասը մինչեւ Աւագ Օրհնութիւն՝ կը կոչուի «Կարգ Հսկման» կամ «Գիշերապաշտօն», որ ըստ որում՝ արարողութիւնը աւելի հանդիսաւոր կ'ըլլայ պատարագի և այլ տէրունի օրերուն: Այնուհետեւ ժամերգութիւն կը շարունակուի սաղմոսով: Այդ սաղմոսին առաջին տունը քահանային է, և շարունակութիւնը՝ սարկաւագին:  Անցեալին՝ Գիշերապաշտօնին հանդիսաւորութիւն տալու համար «Տէր զի բազումը» ձայնիւ կը կատարէին, որ կը բաղկանայ հինգ տուներէ: Մատթէոս Դպիր կը գրէ թէ «Կիրակի օրը սաղմոսները ի միասին ձայնիւ կը կարդանք, իսկ միւս օրերը՝ թիւ» (Մտթ. դպիր, Մեկնութիւն ժամերգութեան Ի. 28): Սաղմոսացութիւնը կարելի է արտասանել թիւ կամ եղանակով (ձայնիւ). թիւ ըսելով պէտք չէ իմանալ լոկ ընթերցանութիւն, այլ թեթեւ եղանակաւորում. իսկ ի ձայնի պարագային՝ երկու դպիր երկու դասերէ սաղմոսասացութիւնը կը կատարեն դաս առ դաս, կամ ի հարկին՝ երկու քահանաներ կամ աբեղաներ: