Տօն Սրբոյն Սահակ Պարթեւի հայոց հայրապետին։

Սահակ Պարթևը Ներսէս Ա Մեծ կաթողիկոսի և Տարօնի իշխան Վարդան Մամիկոնեանի դուստր Սահանդուխտի որդին է։ Ան ծնած է 348 թ. սեպտեմբերի 29-ին եւ իր մահկանացուն կնքած՝ 439 թ. սեպտեմբերի 7-ին։ Եղած է Հայ Եկեղեցւոյ 10րդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը։ Եկեղեցական, քաղաքական և մշակութային նշանաւոր գործիչ, քարոզներու եւ հոգեւոր օրհներգերու հեղինակ, քաղաքական-հասարակական գործիչ։ 

Անոր օրով ստեղծուած են հայկական գիրերը եւ հայերէն թարգմանուած է Աստուածաշունչը։ Աջակցած է Մեսրոպ Մաշտոցին հայ գիրերու ստեղծման և տարածման գործով։ Սահակի անունով մեզի հասած են կանոնական գրուածքներ և թուղթեր։ Ներդրում ունեցած է շարականագրութեան մեջ։

Պարթեւ՝  Կրթութիւնը ստացած է կապադովկեան Կեսարիայի, Ալեքսանդրիայի և Կոստանդնուպոլսոյ դպրոցներուն մէջ։ Տիրապետած է Յունարէնի, ասորերէնի, պարսկերէնի։ 

387 թուականին ընտրուած է հայոց հայրապետ՝ եռանդուն աջակցութիւն բերելով Խոսրով Գ թագաւորին՝ վերականգնելու Մեծ Հայքի միասնականութիւնը։ Խոսրովի գահնկեց ըլլալէն եւ աքսորուելէն ետք Սահակ Ա Պարթեւը նոյնպէս զրկուած է հայրապետական աթոռէն (389 թ.) եւ միայն Վռամշապուհ թագաւորին ջանքերուն շնորհիւ վերաստանձնեց իր պաշտօնը։ Հետագային ան, պարսից Վռամ Ե արքային կողմէն ենթարկուած է հալածանքներու ու շնորհազրկման։

Նշանակալի է Սահակ Ա Պարթեւի մատենագրական ժառանգութիւնը։ Ան կարգաւորած է հայկական Տօնացոյցը, գրած եկեղեցական ու աշխարհիկ դասերուն, պաշտօնեաներուն, հայ ընտանիքին, ամուսնութեանը եւ այլ հարցերուն վերաբերող բազմաթիւ կանոններ, գրած եւ եղանակաւորած է շարականներ, պատարագամատոյց, ծիսական աղօթքներ, յատկապէս վճռական դեր խաղցած է Յունարէն Աստուածաշունչի թարգմանութեան և կանոնացման գործին մէջ։

Ղազար Փարպեցին գրած է, որ Մեսրոպ Մաշտոցը եւ միւս թարգմանիչները, հայերէն և յունարէն հնչիւնաբանութիւնը համեմատելու համար, յաճախ դիմած են Սահակ Ա Պարթեւին, որովհետեւ ան ստացած էր հիմնաւոր ուսում, կատարելապէս տիրապետած էր հնչիւնաբանութեան ու հռետորական մեկնաբանութեանը, քաջատեղեակ էր փիլիսոփայական ճարտասանութիւններուն։

Սահակ Ա Պարթեւին անունով պահպանուած են դաւանաբանական թուղթեր եւ նամակներ։ Այս թուղթերուն մէջ (Գիրք թղթոց, էջ 1–21) Սահակ Ա Պարթեւը եւ Մեսրոպ Մաշտոցը Եփեսոսի Գ տիեզերական ժողովէն ետք բանաձևած են Հայ եկեղեցւոյ ուղղափառ դիրքորոշումը, հաստատելով Մարդեղութեան խորհուրդին (ընդդէմ Նեստորի) վերաբերիալ Նիկիայի Հանգանակի բանաձևումը, երեք տիեզերաժողովներու դաւանական վճիռները։ 

Սահակ Ա Պարթեւը կարեւոր դեր խաղցած է Հայ եկեղեցւոյ պաշտօներգութեան, երաժշտածիսական գիրքերու հայացման և կազմաւորման գործին մէջ։ Մեսրոպ Մաշտոցի հետ ան հայ հոգեւոր ինքնուրոյն երգերու սկզբնաւորողն է։ Անոր անունով յայտնի են Ժամագիրքին մէջ զետեղուած Գիշերային ժամի չորս երգեցիկ քարոզները, ինչպէս նաեւ բազմաթիւ շարականներ՝ Ղազարի յարութեան, Ծաղկազարդի կանոնները, երկրորդ Ծաղկազարդի հին կանոնի երգերը եւ Աւագ շաբաթուայ բոլոր օրերու կանոններու երգերու մեծամասնութիւնը։

Ուշագրաւ է նաեւ միջնադարեան գրչագիր Գանձարանները պահպանուած Սահակ Ա Պարթեւի «Պարագրի անպարագրելի բանն» սկզբնատող ունեցող տաղը։

Շարք մը հայ միջնադարեան աղբիւրներ Սահակ Ա Պարթեւին կը վերագրեն հայոց եկեղեցական ձայնեղանակներու՝ ութձայնի առաջին կարգաւորումը։

Հայ եկեղեցին սուրբ Սահակ Ա Պարթևի յիշատակը կը տօնէ տարին երկու անգամ։ Յիշատակի օրերուն առաջինը նշուած է Մեծ Բարեկենդանին նախորդող կիրակիի նախընթաց շաբաթ օրը (Առաջաւորաց պահքի կիրակիի 14-րդ օրը՝ Յունուարի 24-էն Փետրուարի 28-ը), երկրորդը՝ սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի հետ՝ Հոգեգալստեան 4-րդ կիրակիին յաջորդող հինգշաբթի օրը (յունիսի 1-էն յուլիսի 16-ն ինկած շրջանին մէջ)։