«Ոչ եւս է»*. Խորհրդածութիւն՝ պատրաստեց Հայր Գէորգ Ծ. Վրդ Զապարեան։

Յաճախ, «Ոչ եւս է» արտայայտութեամբ, կը գուժենք եկեղեցականի կամ աշխարհականի մը մահը:

Իմ համեստ կարծիքովս, այս արտայայտութիւնը, զոր կը գտնենք Աստուածաշունչ Հին Կտակարանին մէջ*, իր բնագաւառէն դուրս այսպէս առանձին դրսեւորուած, ներհակ է Նոր Կտակարանի մխիթարական վարդապետութեան:

«Ոչ եւս է» ասոյթը կը նշանակէ, թէ մեռնող անձը այլեւս գոյութիւն չունի, չգոյ է, չքացած, անէացած:

Ընդհակառակը: Մեր քրիստոնէական հաւատքը մեզ կը յուսադրէ՝ հաստատելով, թէ այս աշխարհէն մեկնողը, իր Արարիչին կը դառնայ եւ իրական կեանքին մէջ կը մտնէ. հո'ն, ուր այլեւս չկայ ո'չ ցաւ, ո'չ տրտմութիւն եւ ո'չ ալ հեծութիւն...(Հմմտ. Յայտնութիւն 21, 4 ):

Միթէ՞ մահը վերջնական դադարումն է մարդուն կարողութիւններուն, ուրախութիւններուն ու տառապանքներուն. կամ ալ, իրեն համար, իր հոգին աւանդելէ ետք՝ ուրիշ գոյութիւն մը կայ: Եթէ ընդունինք այս վերջին պարագան, ի՞նչ տեսակ գոյութեան մասին է խօսքը: Յոբ նահապետը եւս կը հարցնէ.  « Երբ մարդը շունչը կը փչէ, յետոյ՝ ո՞ւր կ ' ըլլայ » (Յոբ 14, 10):

Նիւթապաշտները կը նախընտրեն անէութիւնն ընդունիլ, քան՝ անդենականութեան հաւատալ:

Սբ. Գրիգոր Տաթևացի հետեւեալ բացատրութիւնը կուտայ. « Ոմանք կ ' ըսեն , թէ մարդու հոգին անմահ չէ , այլ մահկանացու եւ լուծելի , ինչպէս անասուններունը . մարմնի լուծուելուն հետ միասին շունչը եւս կը լուծուի օդին մէջ եւ կը կորսուի։ Սակայն , անոնք չեն գիտեր , որ հոգին անմարմին էութիւն է եւ Աստուծոյ պատկերը , իսկ անմարմին էութիւնն ու Աստուծոյ պատկերը մահ չունին » ։

Դիմենք Աստուածաշունչ Սուրբ Գիրքին՝ քաղելու համար կարգ մը մէջբերումներ մահուան կապակցութեամբ.

«Եղբայրներ , կ ' ուզենք որ մեռածներուն մասին ճշմարտութիւնը գիտնաք , որպէսզի չտրտմիք ուրիշներուն պէս , որոնք որեւէ յոյս չունին : Որովհետեւ , եթէ կը հաւատանք, թէ Յիսուս մեռաւ եւ յարութիւն առաւ , նոյնպէս ալ կը հ ա ւ ա տ ա ն ք , թ է Աստուած Յիսուս ի ձեռքով եւ անոր հետ վերստին կեանքի պիտի բերէ անոնք, որ անոր հաւատացին եւ մեռան » (Ա . Թեսաղոնիկեցիներուն  4, 13 - 14): 

 «Ինծի համար կեանքը Քրիստոս է , եւ ուստի մեռնիլ՝ այդ կեանքը շահիլ կը նշանակէ » (Փիլիպեցիներուն 1, 21):

  «Վստահ եղիր , այսօր ինծի հետ պիտի ըլլաս դրախտին մէջ» ( Ղուկաս 23, 43):

 «Քրիստոսի հետ յարուցանեց եւ անոր հետ միասին ալ երկինքի մէջ նստեցուց մեզ , որ Քրիստոս Յիսուսի հետ միացած ենք» ( Եփեսացիներուն  2, 6):

 «Վստահութիւն ունինք , եւ շատ աւելի պիտի ուզէինք այս մարմինէն դուրս գալ եւ Տիրոջ քով ըլլալ» ( Բ . Կորնթացիներուն 5, 8):

 «Ես այնպէս կը խորհիմ , թէ ներկայ ժամանակի չարչարանքները ոչի ' նչ են գալիք փառքին ք ո վ, ո ր մեզի պիտի յայտնուի» ( Հռոմէացիներուն 8, 18):

 «Աստուած ա ' յնքան սիրեց աշխարհը , որ մինչեւ իսկ իր Միածին Որդին տուաւ , որպէսզի անոր հաւատացողը չկորսուի , այլ յաւիտենական կեանք ունենայ» ( Յովհաննէս 3, 16):

  «Անոնց աչքերէն ամէն արցունք պիտի սրբէ , այլեւս ո ' չ մահ գոյութիւն պիտի ունենայ , ո ' չ սուգ , ո ' չ ողբ , ո ' չ ցաւ եւ ո ' չ ալ յոգնութիւն ...» ( Յայտնութիւն 21, 4):

 «Զգացինք, որ մահուան վճիռը կախուած է մեր վրայ : Բայց ատիկա եղաւ , որպէսզի սորվինք մենք մեզի չապաւինիլ , այլ՝ Աստուծոյ , որ կը յարուցանէ մեռելները » ( Բ . Կորնթացիներուն 1, 9) :

 «Յիսուս ըսաւ . – Ե ' ս եմ յարութիւնը եւ կեանքը : Ան որ ինծի կը հաւատայ , թէպէտեւ մեռնի՝ պիտի ապրի : Իսկ ան որ ողջ է եւ ինծի կը հաւատայ՝ երբեք պիտի չմեռնի »  ( Յովհաննէս 11, 25 - 26): 

« Լաւ գիտցէք , ով որ իմ խօսքերս կը լսէ եւ կը հաւատայ անոր, որ զիս ղրկեց , յաւիտենական կեանք ունի եւ պիտի չդատապարտուի , որովհետեւ արդէն իսկ մահէն կեանքի անցած է » (Յովհաննէս 5, 24): 

 « Գիտենք, թէ հողեղէն այս տունը , որ մեր մարմինն է եւ որուն մէջ կը բնակինք , պիտի քայքայուի : Բայց երկինքի մէջ ունինք Աստուծոյ կողմէ պատրաստուած անձեռագործ եւ յաւիտենական մարմին մը՝ իբրեւ տուն » ( Բ . Կորնթացիներուն 5, 1):

«Մահը կլանուեցաւ ... Ո՞ւր է , Մահ , յաղթանակդ : Ո՞ւր է , Մահ , խայթոցդ : Մահուան խայթոցը մեղքն է . իսկ մեղքը իր ոյժը Օրէնքէն կ ' առնէ : Բայց Փա՜ռք Աստուծոյ , որ մեզի յաղթանակ պարգեւեց մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի միջոցով » ( Կորնթացիներուն 15, 55 - 57) : 

 «Ով որ ուտէ երկինքէն իջած այս հացէն՝ պիտի չմեռնի: Ես եմ կենդանի հացը, որ երկինքէն իջած է: Ով ո ր ա յ ս հ ա ց է ն ո ւ տ է ՝ յ ա ւ ի տ ե ա ն պ ի տ ի ա պ ր ի : Հ ա ց ը , ո ր ե ս պիտի տամ՝ իմ մարմինս է, որպէսզի աշխարհը կեանք ունենայ» (Յովհաննէս 6, 50 - 51):

«Յիսուս պատասխանեց... – Աստուած մեռելներուն Աստուածը չէ, այլ ողջերուն, որովհետեւ իրեն համար բոլորն ալ կենդանի են» (Ղուկաս 20, 3 8):

Այս մէջբերումներէն կրնանք եզրակացնել, թէ մահէն ետք, մարդուն յաւիտենական հոգին, կը դառնայ իր Փրկիչին մօտ, որ ակնաղբիւրն է կեանքին:  Հետեւաբար, մէկու մը մահը գուժել «Ոչ եւս է» ըսելով, ըստ իս՝ անտեղի է: Պարտինք, ներշնչուելով մեր ծիսական Մաշտոցէն, կիրառել մեր հաւատքը յայտնող ուրիշ արտայայտութիւններ, ինչպէս՝ « Աշխարհէս մեկնեցաւ , այս անցաւոր կեանքը լքեց , երկինքի բնակարանը մեկնեցաւ , լուսեղէն բնակարաններուն մէջ ընդունուեցաւ , կենսատու փողին ձայնը լսեց , Տիրոջ առջեւ ներկայացաւ , Տիրոջ աջ կողմը դասուեցաւ , ուղիղ հաւատքով Քրիստոսի մէջ հանգչեցաւ , կամ ալ՝ ննջեց յարութեան յոյսով , ի Տէր հանգեաւ , այս երկրաւոր կեանքէն հեռացաւ , իր հոգին աւանդեց (Աստուծոյ ձեռքերուն մէջ), առ Հայր դարձաւ , անդենականութենէն ներս մտաւ ... »:  

Ո՜րքան մխիթարական են քրիստոնէական հաւատք բուրող այս ճշմարտութիւնները մեզի՝ որ կ'ապրինք տակաւին, եւ ո՜րքան  թանկագին ապահովութիւն՝ դէպի յաւիտենականութիւն փոխադրուողներուն:

Հ. Գ. Զ.

*«Մարդոյ որպէս խոտոյ են աւուրք իւր, որպէս ծաղիկ վայրի այնպէս ծաղկէ: Շնչէ ի նմա հողմ եւ ո'չ է, եւ ո'չ եւս երեւի տեղի նորա»: (Սաղմոսաց Դաւթի, Սաղմոս 102, 15-16)