የደቡብ ሱዳን ቤተ ክርስቲያን አጠቃላይ እይታ

 

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳሳት ፍራንቸስኮስ በሚቀጥለው ሳምንት ከጥር 23-ጥር 25-2015 ዓ.ም በሁለት የአፍሪካ አገራት ሐዋርያዊ ጉብኝት እንደሚያደርጉ የተገለጸ ሲሆን ወደ እነዚህ ሁለት የአፍሪካ ሀገራት የሚያደርጉትን ሐዋርያዊ ጉዟቸውን ለመጀመር በዝግጅት ላይ ባሉበት በአሁኑ ወቅት በደቡብ ሱዳን የምትገኘውን የካቶሊክ ቤተ ክርስቲያን አጠቃላይ እይታ እናቀርባለን።

የዚህ ዝግጅት አቅራቢ መብራቱ ኃ/ጊዮርጊስ ቫቲካን

የዚህችም ወጣት አፍሪካዊት ሀገር በደቡብ ሱዳን ያለው የክርስትና ታሪክ ከሱዳን ጋር በቅርበት የተሳሰረ ነው።

መነሻዎቹ

ክርስትና ለመጀመሪያ ጊዜ ወደዚህ ግዛት የመጣው በስድስተኛው ክፍለ ዘመን በባይዛንtayn ቤተክርስቲያን አማካይነት ነው። የአጥቢያው ቤተ ክርስቲያን ከጊዜ በኋላ ለእስክንድርያ ኮፕቲክ ፓትርያርክ ተላለፈ። በአሥራ አራተኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የኑቢያ የክርስቲያን መንግሥት ማብቃት የክርስትና እምነት ሙሉ በሙሉ እንዲጠፋ ምክንያት ሆኗል፣ በክልሉ ጥቂት የፍራንቸስካዊያን ማሕበር አባላት ብቻ ቀርተዋል።

በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የኢየሱስ ልብ ሚስዮናውያን መስራች እና ኮምቦኒ ሚስዮናውያን እህቶች በመባልም የሚታወቀው ማሕበር በጣሊያናዊው ሚስዮናዊ በቅዱስ ዳንኤል ኮምቦኒ (1831-1881) እንደገና ተጀመረ። በሱዳን በተለይም በደቡብ ሱዳን ዛሬም እየተንቀሳቀሰ ባለበት ቤተክርስቲያን እንደገና እንዲቋቋም አስችሏል።

የተጠናከረ የሚስዮናዊነት ተግባራቸው እ.አ.አ ከ1901 እስከ 1964 ዓ.ም ባለው ጊዜ ውስጥ ክርስትና በከፍተኛ ፍጥነት እንዲስፋፋ አስችሎታል፣ ይህም የደቡብ ሱዳንን ህዝቦች ብሄራዊ ማንነት በማጠናከር ከሰሜን አረብ እና ሙስሊም ህዝቦች የተለየ እንዲሆን አድርጎታል።

ሱዳን ከአንግሎ-ግብፅ ቅኝ አገዛዝ ነፃ ከወጣች በኋላ በካርቱም የተካሄደውን የእስልምና እና የዓረቦች ፖሊሲዎች ላይ ያደረሱት ከፍተኛ ተቃውሞ፣ አገሪቱን እ.አ.አ ከ1955-1972 እና 1983-2005 ዓ.ም ባጠቃው ሁለቱ የእርስ በርስ ጦርነቶች የተነሳውን የመገንጠል እንቅስቃሴ አቀጣጠለው፣ በመጨረሻም እ.ኤ.አ. በ2011 ዓ.ም የደቡብ ሱዳን ነፃነት፣ ከህዝበ ውሳኔ በኋላ ይፋ መሆኑ ይታወሳል።

ክርስቲያን የሆኑ ብዙ ሕዝብ ያለበት

ከደቡብ ሱዳናውያን መካከል ከግማሽ በላይ የሚሆነው ሕዝብ ክርስቲያን ነው ተብሎ የሚታመን ሲሆን 52% የሚሆነውን ሕዝብ የሚወክሉት የካቶሊክ እምነት ተከታዮች ሲሆኑ፣ በመቀጠልም የአንግሊካውያን፣ የፕሪስባይቴሪያን እና ሌሎች የፕሮቴስታንት እምነት ተከታዮች ሲሆኑ የኦርቶዶክስ (ኮፕቲክ፣ ኢትዮጵያ) እና ግሪክ-ኦርቶዶክስ) ከ 1% ያነሰ ቁጥር እንዳላቸው መረጃዎች ያሳያሉ። በተጨማሪም ቁጥራቸው ቀላል የማይባሉ የአፍሪካ ባሕላዊ ሃይማኖቶች ተከታዮች አሉ።

የሃይማኖት ነፃነት

ደቡብ ሱዳን ከነጻነቷ ጀምሮ የአጥቢያ ቤተ ክርስቲያን ሙሉ የእምነት ነፃነት አግኝታለች እናም እራሷን ማደራጀት እና የሐዋርያዊ ሥራ ተግባሯን ያለ ምንም ገደብ ማከናወን ችላለች። የደቡብ ሱዳን ሕገ መንግሥት የአምልኮ እና የሃይማኖት እኩልነት ነፃነትን በግልፅ የተቀበለ ሲሆን ደቡብ ሱዳን ከቅድስት መንበር ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አላት።

በተጨማሪም በተለያዩ ጊዜያት የሀገር ውስጥ የፖለቲካ መሪዎች የክርስቲያን አብያተ ክርስቲያናት ለሰላም እና ለአገር ግንባታ የሚያደርጉትን ድጋፍ አድንቀው ለደቡብ ሱዳን ማህበረሰብ ሰብአዊ፣ ማህበራዊ እና ህዝባዊ እድገት የሚያደርጉትን አስተዋጽኦ አድንቀዋል። ነገር ግን ባለፉት አመታትም አልፎ አልፎ አለመግባባቶች እና በቤተክርስቲያኒቱ በባለስልጣናቱ ላይ የምትሰነዝረውን ትችቶች ለማፈን ሙከራዎች ያደርጉ ነበሩ። ይህ የሆነው እ.ኤ.አ. በ2014 ዓ.ም ገዥው የሱዳን ህዝቦች ነፃ አውጪ ጦር (ኤስፒኤልኤ) እ.አ.አ በ2013 ዓ.ም ስለ ተቀሰቀሰው አዲስ የእርስ በእርስ ጦርነት ቤተክርስቲያን አስተያየት በመስጠቷ የተነሳ በሀገሪቱ የፖለቲካ ጉዳዮች ውስጥ ጣልቃ ገብተዋል በሚል የተከሰሱ አንዳንድ የካቶሊክ ራዲዮዎች በጊዜያዊነት እንዲዘጉ ባዘዘ ጊዜ ነበር።

ለደቡብ ሱዳን ሰላም እና ልማት የቤተክርስቲያኒቱ ቁርጠኝነት

አፍሪቃዊቷ ሀገር ለነጻነት ስትታገል ከነበረችበት ጊዜ ጀምሮ ሰላም በደቡብ ሱዳን ያለችው የቤተ ክርስቲያን ትኩረት ነው። የካቶሊካዊት ቤተ ክርስቲያን እና የደቡብ ሱዳን አብያተ ክርስቲያናት ምክር ቤት አባል የሆነችበት ጉባኤ ዛሬም ድረስ በፖለቲካዊ ግጭቶች እና በጎሳ ግጭቶች መካከል ውይይት፣ ፈውስ እና እርቅን ለማስፋፋት ይተባበራሉ።

ይግባኝ እና ሽምግልና

ባለፉት አስር አመታት ጳጳሳት፣ ሚስዮናውያን እና ሌሎች የክርስቲያን መሪዎች በኤስፒኤልኤ ውስጥ በሁለቱ ተቀናቃኞች፣ በፕሬዚዳንት ሳልቫ ኪር (የዲንቃ ጎሳ) እና በተባረሩት ምክትላቸው መካከል በተፈጠረ ግጭት የተጀመረውን የትጥቅ ግጭት በሰላማዊ መንገድ ለመፍታት ስፍር ቁጥር የሌላቸውን ተማጽኖዎች አቅርበዋል። ፕሬዝዳንት ሪያክ ማቻር (የኑዌር ተወላጅ)፣ ነገር ግን አለመስማማቱ ብዙም ሳይቆይ የጎሳ ባህሪ በመያዝ የደቡብ ሱዳንን ደካማ ተቋማት እና በደቡብ ሱዳን ማህበረሰቦች መካከል ያለውን ጥልቅ ታሪካዊ መለያየት አጋልጧል።

የቤተክርስቲያኒቷ የእርቅ ቁርጠኝነት በመጀመሪያ ደረጃ በቀጥታ በሽምግልና ይከናወናል። እ.ኤ.አ. ከ2013 ዓ.ም ጀምሮ ሳልቫ ኪር በጡረታ ምክንያት ከሥራቸው ከመልቀቃቸው በፊት የነበሩት የካቶሊክ ጳጳስ ኦቭ ቶሪት ፣ ፓሪድ ታባን እና የአንግሊካን ሊቀ ጳጳስ ዳንኤል ዴንግ ቡል አዲስ የተቋቋመውን የብሔራዊ ዕርቅ ሂደት ኮሚቴ እንዲመሩ ከጠሩበት እ.አ.አ ከ2013 ዓ.ም ጀምሮ ውይይቶችን በማቀላጠፍ ላይ የሚገኙ አብያተ ክርስቲያናት ተሳትፈዋል።

በዓለም ዙሪያ ካሉ አብያተ ክርስቲያናት ለደቡብ ሱዳን ድጋፍ

የደቡብ ሱዳናውያን አብያተ ክርስቲያናት የሽምግልና ጥረቶች በመላው ዓለም በቤተክርስቲያን እና በቅድስት መንበር ንቁ ድጋፍ ተደርጎላቸዋል። እ.አ.አ በ2020 የጣሊያን ማኅበረሰብ በሳንትኤጂዲዮ ማሕበር የተከፈተው “የሮም ተነሳሽነት” የተሰኘው ተነሳሽነት የተቃዋሚውን እንቅስቃሴ ወደ ድርድር ጠረጴዛ ለማቅረብ እንደተገለጸው ብዙ ሙከራዎችን ማድረጉ ይታወሳል።

ቤተክርስቲያኗ ለደቡብ ሱዳናውያን በሰላም እና በፈውስ ጉዳዮች ላይ በማሰልጠን ላይ ባሉ መሰረታዊ ፕሮጀክቶች አማካኝነት እርቅን ስትሰራ ቆይታለች።

ሁከትና ብጥብጡን ሸሽተው ወደ ሁለት ሚሊዮን የሚጠጉ የተፈናቀሉ ወገኖች ሰብአዊ እርዳታ በማድረግ የደቡብ ሱዳን አብያተ ክርስቲያናት ግንባር ቀደም ናቸው።

ከዚህም በላይ በተለያዩ የውጭ የካቶሊክ በጎ አድራጎት ድርጅቶችና ኤጀንሲዎች የምትደገፈው የአገር ውስጥ ቤተ ክርስቲያን ለሰላም ዋና ምክንያት የሆነውን የሰው ልጅ ልማት በማስፋፋት ላይ በንቃት ትሳተፋለች። የድህነት መስፋፋት፣ የአየር ንብረት ለውጥ መጨመር፣ የወጣቶች የትምህርት እና የስራ እድል እጦት፣ የህፃናት ወታደር መቅሰፍት በሀገሪቱ ዘላቂ ሰላም እንዳይኖር በማደናቀፍ አስተዋጽኦ አድርገዋል።

እ.ኤ.አ. በ2008 ዓ.ም በሱዳን የካቶሊክ ጳጳሳት ጉባኤ ጥያቄ፣ በዓለም አቀፍ ደረጃ በካቶሊክ ቤተክርስቲያን ሥር የሚተዳደሩ ገዳማት የበላይ አለቆች ሕብረት እ.አ.አ በ2008 እና 2018 ዓ.ም መካከል የተሳካለት “ከደቡብ ሱዳን ጋር የትብብር ፕሮጀክት” ጀመሩ። 475 የአንደኛ ደረጃ መምህራንን፣ 190 ነርሶችን እና አዋላጆችን፣ ከ1,000 በላይ ገበሬዎችን እና ከ1,500 በላይ አርብቶ አደር ወኪሎችን በ260 ጉባኤዎች፣ በግል ለጋሾች እና በአለም አቀፍ ኤጀንሲዎች ድጋፍ በማሰልጠን ላይ ያተኮረ ተግባር ማከናወናቸው ይታወሳል። ከአካባቢው ቤተ ክርስቲያን ጋር በቅርበት በመሥራት ፕሮጀክቱ የመምህራን ማሰልጠኛ ኮሌጅ፣ የጤና ማሰልጠኛ ተቋም፣ ዘላቂ እርሻ እና የስምሪት ፕሮግራም እና የአርብቶ አደር አገልግሎትን እያካሄደ ይገኛል።