ՆԵՐՍԷՍ ՇՆՈՐՀԱԼԻ ԻՐ ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑՆԵՐՈՒ ԽՕՍՔԵՐՈՎ

Որ­պէս վեր­ջա­բան, կը փա­փա­քիմ այս­տեղ ներ­կա­յաց­նել Ս. Ներ­սէս Շնոր­հա­լի Հայ­րա­պե­տը իր ժա­մա­նա­կա­կից­նե­րու խօս­քե­րով, բաժ­նեկ­ցե­լու հա­մար այս հրա­շա­լի ան­ձնա­ւո­րու­թեան մա­սին վա­ղա­գոյն բայց դար­մա­գոյն զգա­ցում­նե­րը եւ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը։

­Ներ­սէս Շնոր­հա­լիի ժա­մա­նա­կա­կից պատ­միչ­նե­րէն նախ եւ առաջ Կի­րա­կոս Գան­ձա­կե­ցին մեծ Հայ­րա­պե­տի բար­քե­րուն մա­սին խօ­սե­լով այս­պէս կ՚ար­տա­յայ­տուի. «Ին­քը՝ ամէ­նե­ւին հեզ էր եւ պար­կեշտ, ար­ժա­նա­ւոր Աս­տու­ծոյ մարդ»։ Իսկ Յով­հան­նէս Երզն­կա­ցին՝ որ Շնոր­հա­լիի կի­սա­ւարտ Մատ­թէոսի մեկ­նու­թեան գիր­քը պի­տի ամ­բող­ջաց­նէր՝ կը գրէ. «Ե­րա­նե­լի հե­զա­հո­գի պատ­րիարքն Հայոց՝ Տէր Ներ­սէս»։ Նմա­նա­պէս Յայս­մա­ւուրք կո­չուած՝ ամէ­նօ­րեայ սուր­բե­րու վար­քե­րը պա­րու­նա­կող հա­տո­րի հե­ղի­նակ­նե­րը կը յի­շեն Ներ­սէս Շնոր­հա­լին իր յատ­կան­շա­նա­կան առա­քի­նու­թիւն­նե­րով, որ­պէս հեզ ու խո­նար­հա­միտ ան­ձ, ան­բաւ հե­զու­թեան, աս­տուա­ծայ­նա­գոյն հե­զու­թեան տէր մարդ, մէկ խօս­քով «Աս­տուա­ծային շնորհք­նե­րով առլ­ցուն»։­

Իր վար­քա­գի­րը զինք կը նմանց­նէ Մով­սէ­սի, գրե­լով. «Իր մէջ կար նաեւ միւս բա­րե­մաս­նու­թիւն­նե­րը առա­ւե­լա­պէս գե­րա­զան­ցող ու­րիշ առա­քի­նու­թիւն մը, որ շատ դժուար է թէ երկ­րա­ծին մը կա­րե­նայ ձեռք բե­րել ջան­քով։ Խօսքս ամե­նա­գո­վե­լի հե­զու­թեան մա­սին է, որ մեծ նա­խա­մար­գա­րէ Մով­սէ­սի նման ու­նէր, եւ ոչ թէ որո­շա­կի պահ մը, այլ իր կեան­քի բո­լոր օրե­րուն ոչ մէ­կուն բար­կա­ցաւ։ Իսկ եթէ որե­ւէ պատ­ճա­ռով բար­կու­թեան ար­ժա­նի խօսք մը կամ գործ մը ըլ­լար՝ նա չէր նեղսր­տեր կամ որե­ւէ ձե­ւով ցոյց չէր տար, այլ հեզ եւ քաղց­րա­գոյն խօս­քով կ՚ը­սէ. Լո՜յս, եթէ ես ին­ծի չխ­նայէի՝ քե­զի կը բար­կա­նայի»։

­Ներ­սէս Լամբ­րո­նա­ցի եւս Շնոր­հա­լի Հայ­րա­պե­տը կը հռ­չա­կէ ըսե­լով. «Ներ­սէս՝ հեզ հո­գի ստա­ցաւ, որ Մով­սէ­սի նման փայ­լե­ցաւ։ Ոչ մէ­կու դէմ չե­լաւ, այլ սուրբ սի­րով ըն­դու­նե­ցաւ»։

Ս. Ներ­սէս Հայ­րա­պե­տի նե­րանձ­նա­կան կեան­քը նկա­րա­գե­լու հա­մար Լամբ­րո­նա­ցի կը գրէ. «Ներ­սէս աղօթ­քի կը կան­խէր Տի­րոջ առ­ջեւ, Դէմ առ դէմ կը խօ­սակ­ցէր Անոր հետ, մտո­վի Փրկ­չին շնորհ­նե­րը կը փնտ­ռէր, եւ ար­ցուն­քով կը գո­հա­նար, նուէր­նե­րու չա­փով նուէր կը կշ­ռէր, իր ան­ձը աղեր­սան­քով կը փո­խա­նա­կէր։ Ըն­դու­նուե­ցաւ սի­րոյ մէջ, եւ ստա­ցաւ այն ինչ որ կը փնտ­ռէր...»։

­Ներ­սէս ան­նիւ­թե­ղէն մար­մին ըլ­լա­լով,

հ­րեշ­տակ էր երկ­րա­ւոր,

­վեր­ջին դա­րե­րուս առ այ­սօր

չ­կայ ոչ մէկ տեղ իրեն ար­ժա­նա­ւոր։

­Միայ­նակ նա եղաւ ճգ­նա­ւոր,

Շ­նորհք­նե­րով պայ­ծառ եւ փա­ռա­ւոր,

­Բայց այժմ երկն­քի մէջ է դա­սուած,­

Ա­նոր նմա­նող չմ­նաց»։